Rojnameger Kawe Fatehî: Serhildana gelan gelek tişt li Rojhilat û Îranê guhert

  • rojane
  • 09:02 28 Mijdar 2022
  • |
img
AMED - Rojnameger Kawe Fetehî ku li Rojhilatê Kurdistanê dijî, tekildarî serhildana li Rojhilatê Kurdistanê û Îranê anî ziman ku serhildana gelan a bi aweyekî xurt berdewam dike, heta niha gelek tişt jî guhertin û got: “Edî meşrûtiyeta hikumeta Îranê nemaye.”
 
Jîna Emînî di 13'yê îlona 2022'yan de dema bi birayê xwe Kiyareş Emînî re li Tehranê li îstasyona metroyê ye, bi hinceta ku li gorî qaîdeyên Îslamî serê xwe negirtiye bi komek jin re tê binçavkirin. Di dema binçavkirinê de Jîna Emînî ji aliye polîsan ve tê derpkirin û serê wê li hesinê dikevê. Jîna Emînî ji ber derba ji serê xwe xwar 3 rojan di nexweşxanê de ma û piştî 3 rojan di 16’e îlonê de li nexweşxaneyê jiyana xwe ji dest da. Di merasîma cenazeya Jîna Emînî ya li bajarê Seqizê yê Rojhilatê Kurdistanê de jinan dirûşmeya, “Jin jiyan azadî” berzkirin û ew dirûşim bi pêşengtiya jinan bû serhildana gelên Rojhilatê Kurdistan, Belûcistan, Îran û gelên li Îranê. Serhildana gelan a li dijî rejîma molayên Îranê 2 meh li pêy xwe hişt, hê jî didome. Di destpêka serhildanan de hêta niha tevî ku gelek kes hatin qetilkirin, birîndar bûn û binçavkirin jî serhildan bi awayekî bi hêz didome û dirûşmeya, “Jin  jiyan azadî” li Rojhilata Navîn heta cihanê olan dide. 
 
Tekildarî serhildana gelan a li dijî rejîma Îranê rojnameger Kawe Fatehi yê ku li Rojhilatê Kurdistanê ye pirsên Ajansa Mezopotamyayê (MA) bersivand. 
 
Piştî qetilkirina Jîna Emînî, li Rojhilatê Kurdistanê û Îranê gel serî hilda û serhildana gel hêj jî didomê. Niha pêvajoyek çawa li Rojhilat û Îranê heye, hûn dikarin ji me re qala rewşa heyî bikin?
 
70 rojan zêdetir e serhildan û şoreşa Rojhilat û Îranê berdewam dike. Di vê pêvajoyê de dikandarên Îranê 11 caran dikanên xwe girtin. Di destpêka serhildanan heta niha dikandarên li Rojhilat di grevê de ne û bi girtina dikanan rejîmê protesto dikin. Li Rojhilat serhildan pir xurt berdewam dikin. Ji ber ku li dijî hikumeta Îranê serhildaneke pir xurt û bi hêz dimeşe çend roj ji berê hikumeta Îranê êrişî bajarên Mehabad, Pîranşar, Ciwanro û gelek bajarên Rojhilatê Kurdistanê kirin.  Hêya îro li Rojhilatê Kurdistanê 46 sivîl hatin qetilkirin gelek kes birîndar bûn û 8 hezaran zêdetir kes hatin binçavkirin û girtin. Ya herî girîng jî hikumeta Îranê li bajarên Ciwanro û Mehabad çekên weke çekên kîmyewî bikaranîne û gelek kes birîndar bûne, tendûristiya wan jî ne baş e. 
 
Li bajarên Îranê jî her çiqas weke serhildanên Rojhilat bi xurt û hêz nebe jî serhildan hene. Partiyên Rojhilatê Kurdistanê yên weke PJAK, Komeleya Demokrat ji bo greva giştî ji bo piştevaniya serhildanê daxuyanî dan. 
 
Her wiha di serhildanên gel de dirûşmeya “Jin jiyan azadî” tê berzkirin û ev dirûşm li hemû cîhanê belav bû. Gelo ev dirûşm çima evqas bi bandor bû? Dirûşmeya “Jin jiyan azadi” ji bo gelan tê çi wateyê?
 
Dîroka Jin jiyan azadî kûr û dirêje li Bakurê Kurdistanê heta Rojava niha jî li Rojhilatê Kurdistanê ew dirûşim olan dide. Ji ber ku ya ku hat qetilkirin jin bû, Jîna Emînî li paytexta Îranê Tehranê hat qetilkirin. Jin jiyan azadî jî dirûşmeya mafê jinan e. Li Rojhilata Navîn û cihanê mafê jinan tê binpêkirin, jin jiyan azadî jî dirûşmeya li dijî vê yekê ye. Dema cenazeyê Jîna Emînî anîn bajarê Seqiz a Rojhilatê Kurdistanê gelek jinan ewilî li ser goristanê dirûşmeya jin jiyan azadî berz kirin. Bi vê dirûşmeyê helwesta edî bes e qetilkirina jinan, edî ji pergala mersalariyê re bes e nişandan. Ji ber wê jin jiyan azadî pir girîng e. Ew dirûşim li Rojhilatê çû Îranê û li Zanîngeha Tehranê xwendekaran ew dirûşim berz kirin. Piştî wê dirûşimeyê gelek jin herikîn qadan û pêşengiya serhildanê dikin. Jin jiyan azadî ji bo karker û hemû gelan bû dirûşmeya azadî û rizgariyê. Yanî jin jiyan azadî li dijî zilma li ser gelê kurd, karker û jinan bertekek bû, wan hemûyan bi xwe ve girê dide. 
 
Di qada navneteweyî de ji bo serhildêrên Rojhilat û Îranê piştgirî heye an na? Hûn helwesta qada navneteweyî çawa dibînin?
 
Dewletên navneteweyî li gor berjewendiyên xwe tevdigerin. Ew dinêrin ji bo berjewendiyên wan li vir çi heye pişt re li gor wê deng dikin. Di destpêka serhildanê de ji ber ku civakî bû li dinyayê gelek dewlet û kesan dengê xwe derxistin lê niha ew tevgera civakî dixwazê bibe tevgereke siyasî ew jî kerî berjewendiyên dewletên navneteweyî naye. Heta niha jî piştgiriyek ew qas xurt ji bo Rojhilatê Kurdistanê û Îranê nehatiye dayin. Komên çepgir piştgiriyê didin. 
 
Di navbera serhilderên kurd û faris de tekiliyek çawa heye? Daxwaza serhildêrên li kolanan çi ye?
 
Li Rojhilat û Îranê ne tenê kurd û faris hene, azerî, ereb, tirkmen, mazenî û belûc jî hene. Daxwaza wan a li dijî mela û rejîma Îranê yeke. Dixwazin wê pergalê hilweşînin. Lê êrişa li ser Kurdistanê û Belûcistanê pir bi tund e. Daxwaza farisan azadiya raman, cil û bergan e lê xwesteka wan a azadiyê û ya Kurdistanê, Belûcistanê û gelên din cuda ye. Zimanê kurdî qedexeyê kurd nikarin bi zimanê xwe perwerdehiyê bibînin. Yanî daxwaza gelê kurd û gelên din ên Îranê ya azadiya neteweyê jî heye. Yanî daxwaza wan a xweseriyê jî heye. 
 
Dewleta tirk êrişî Rojava û Başûrê Kurdistanê kir, hûn van êrişan li wir çawa dişopînin?
 
Dewleta tirk dewletek faşîst e. Rejima Îranê û neteweyê faris dibêjin kurd hene, lê dewleta tirk a faşist kurdan tune dihesibîne, ji ber wê dewleta tirk li dijî hemû Kurdistanê ye. Heke parçeyekî Kurdistanê ku dixwaze xwe bi xwe rêve bibe dewleta tirk dixwazê êriş bike. Sedema êrişên dewleta tirk ên li Rojava û Başûrê Kurdistanê jî ew e. Erdogan û dewleta tirk hemû kurdan weke terorîst dibîne, dewleta tirk li dijî kurdan hertim wisa bû ye. Niha jî dixwazin Xweseriya Rojava hilweşînin. 
 
Li gor wê serhildana gel dê çawa encam bigrê hûn çawa dibînin?
 
Heta niha gelek tişt li Rojhilatê Kurdistanê û Îranê hatine guhertin. Edî meşrutiyeta hikumeta Îranê nemaye. Hem gelê kurd hem gelê faris û hem gelên din meşrutiyeta hikumetê nasnakin. Nizanim wê çawa encam bigire lê serhildaneke pir mezin û bi xurt heye û heta niha jî gelek tişt guhertin. Gelek tişt hene ku ji berê qedexebûn û niha azad in. 
 
MA / Mahmût Altintaş

Sernavên din

17:26 DEM Partiyê lez da xebatên hilbijartinê
17:09 Zanayê bang li gelê Bedlîsê kir: Xwedî li sindoqên xwe derkevin
17:07 DEM Partî: Em Namzetê xwe yê Antalyayê venakişînin, deng ji DEM’ê re ne
17:00 Hatîmogûllari: Li şûna hûn ji bo şer derî bi derî bigerin, ji bo aştiyê li deriyê Îmraliyê bixin
16:45 Ji Nobeta Edaletê banga ‘Deriyên Îmraliyê vekin’ hate kirin
16:24 Temellî li Colemêrgê got: Dê îradeya we vê îktîdara faşîst hilweşîne
16:24 Girtina Hatîce Yildizê li ber Girtîgeha Bakirkoyê hate şermezarkirin
16:09 Heta ku bi Roboskê re hevrû nebin demokrasî ne pêkan e
16:08 'Em ê şaredariya Sêrtê ji qeyûmên dagirker rizgar bikin'
15:56 Eşira Meleyî piştgiriya xwe ya ji bo DEM Partiyê eşkere kir
15:45 Ji bo komkujiyên di meha adarê de banga hevrûbûnê hat kirin
15:36 Qeyûmê Êlihê ji bo namzetê AKP’ê bi 53 milyonan qolî amadekirin
15:29 Nivîskarê pontus Haralambîdîs wefat kir
15:28 Bakirhan: Gel dê xwedî li vîn û rûmeta xwe derkeve
15:06 Girtiyên siyasî ji 4 partî û Serokatiya Meclisê re name şandin
15:06 Li Amedê 15 xwendekarên paqijî pê dane kirin bi jehrê ketin
14:26 Dibistan di 1’ê nîsanê de dikevin betlaneyê
14:21 Bayindir li Bazîdê bang kir: Em di 1’ê nîsanê de serkeftina xwe pîroz bikin
13:55 Koordînasyona Şopandina Greva Birçîbûnê: Divê daxwazên girtiyan bên bicihanîn
13:44 Li Mûşê walî, qeymeqam û fermandar ji AKP'ê re xebata hilbijartinê dikin
12:58 DEM Partiyê li 3 navendan mitîng li dar xistin
12:37 Li Kutahya û Stenbolê û tundiya mêr
12:26 OHD’ê serî wezaretan da: Bila pêkanînên dibin sedema binpêkirina mafê tenduristiyê bi dawî bibin
11:53 Rapora cîsmên teqîyayî: Malbata Dayan hat mexdûrkirin
11:52 Parêzerên Abdullah Ocalan ji bo hevdîtinê dîsa serlêdan kirin
11:25 Ertak: Em ê li Şirnexê bi ruhê 2004’an biçin ser sindoqan
11:19 Bi hinceta îşareta serkeftinê peywîra wî ya hilbijartinê betal bû
11:02 Karkerên Agrobayê destkeftiya xwe ya ewil bi dest xist
10:57 Tiştên ku ji kantînê bi pereyên xwe kirîne hatine desteserkirin
10:33 Ji bo piştgiriya bi DEM Partiyê re li Şemrexê meş hat lidarxistin
10:22 Parêzerê Abdullah Ocalan: CPT ji saziyeke ku baweriyê dide derketî ye
09:43 DEM Partî ji bo Cîhanbeyliyê serferber bûye
09:07 Ebex wê hesabê 2019'an bipirse: Em ê bi DEM Partiyê re xwe bi rê ve bibin
09:06 DEM dê li Xinûsê bibe warê çareseriyê
09:05 Greva birçîbûnê ya bi daxwaza azadiya Abdullah Ocalan di roja 123’yan de didome
09:04 Ji rojnameger Silêman Ehmed 156 roj nin agahî nayên girtin
09:03 Wêranşar li gel DEM Partiyê ye
09:02 Li dijî hilbijêrên sixte hilbijêrên livdar: Bi hezaran kesî serî li DEM Partiyê dan
09:01 Xizmên girtiyan: Hûn pêdiviyên wan pêşwazî bikin em jî dê pereyan neşînin!
09:00 ROJEVA 28’Ê ADARA 2024’AN
08:50 Li Girtîgeha Tîpa T a Xelatê êrişa provakatîf
08:49 Qesra Spî hewl dide Îsrarîlê ji bo hevdîtinan qaneh bike
27/03/2024
23:30 Li Agiriyê ciwanan bal kişand ser tecrîdê
21:53 Gergerlîoglû: Tu hêz nikare dengê 'Berxwedan jiyan e' bibire
21:49 Namzetên Mêrdînê li qadê ne: Em ê bi rêjeyeke zêde bi ser bikevin
21:37 Li Îzmîrê kuştina jinan hat şermezarkirin
20:35 Ji ber keyatiyê bi hev ketin: 4 jê giran 8 kes birîndar bûn
20:24 Polîsan nehişt EMEP'î biçin cem Emîne Şenyaşarê
19:54 Li Stenbolê gelek kes hatin binçavkirin
17:20 Turkdogan serdana TÎHV û ÎHD’ê kir
17:06 Zana çû serdana Nobeta Edaletê: Heke ne ji têkoşîna dayikan bûya dê zimanê me tune bûbûya
17:05 Hatîmogûllari: Me xwe bi hezaran kesan li qadê îspat kir
17:01 DEM Partî xebatên hilbijartinê didomîne: Em ê di 1’ê nîsanê de serkeftinê pîroz bikin
16:25 OHD’ê rapora xwe ya têkildarî girtîgehên Herêma Marmarayê eşkere kir
16:24 Hilbijêrên bitevger ji Mûglayê bi rê ketin
15:48 Şaredariyê 70 hezar lîre dan zêringirê ku ‘hewcehiya wî bi alîkariyê heye’!
15:42 Uçar: Ev hilbijartin di navbera kesên heqaret li Şêx Seîd kirin û neviyên Şêx Seîd de ye
15:26 Bersûcê Doza Hrant Dînk: Me agahiya cînayetê weke ku rojek piştî cînayetê girtibe rapor amade kir!
15:00 Bayindir li Qereyaziyê ye: Ev hilbijartin ji bo ziman û nasnameya kurdan referandûm e
14:58 Rewşa Yildiz a 75 salî aloz bû rakirin nexweşxaneyê
14:53 Li Qilebanê xebata belavkirina belavokan veguherî meşê
14:42 DEM Partiyê li Elkê perwerdeya ewlehiya sindoqan da
14:38 Şagirtên dibistanan birin mîtînga Erdogan
14:37 Rayedarê tirk: Daxwazeke Rûsyayê ya ji bo girtina êrişkaran tune bû
13:50 Baro û saziyên sivîl ji bo Îmraliyê bang li CPT’yê kirin: Ji bo çareseriyê gavê biavêjin
13:46 Li Çewligê bi tevlibûna hezaran kesan mitîng tê lidarxistin
13:42 Cezayê hucreyê dan 5 girtiyên ketine greva birçîbûnê
13:05 Rapora kesê pispor a Licikê: Xetere heye ku kîmyewiyên jehrî tevî Hewzaya Firatê bibin
12:14 YNK: PDK’ê li Kerkûkê bi Eniya Tirkmen re lihev kir û nirxên neteweyî firot
11:36 Bakirhan: Em li bin dara Rêya Sêyemîn bibin yek
11:23 Ji namzetên hevşaredariyê banga ‘xwedîderketina li sindoqan’
11:22 Di êrişên li ser sînor de 10 kolber birîndar bûn
10:38 Li Şirnex û Rihayê gelek kes hatin binçavkirin
10:24 Li bejahiya Hezroyê operasyona leşkerî û dorpêç
10:00 Parastvanên mafan: Girtina Yildiz binpêkirina mafê mirovan e
09:51 ‘Em ê her kesên ku xwe digihînin me em ê bibin ser sindoqan’
09:04 Êrişên DAIŞ'ê: Dixwaze vegere rewşa xwe ya beriya 2015'an
09:03 Girtiyên siyasî 122 roj in bi daxwaza azadiya Abdullah Ocalan di greva birçîbûnê de ne
09:03 155 roj nin agahî ji rojnameger Silêman Ehmed nayên girtin
09:01 Malbatên Roboskê: Her raya ji AKP'ê re diçe dê wekî bombe li ser serê me bibare
09:01 Qeyûm navenda jinan salane bi hezar û 500 lîreyî da bi kirê
09:01 Li Bakur û Rojhilatê Sûriyeyê şaredariyên neteweya demokratîk
09:00 Ji Egeyê bi hezaran hilbijêr ji bo qeyûman bişînin diçin bajarên xwe
09:00 AKP li Dîlovasiyê dest bi belavkirina bertîla hilbijartinê kiriye
09:00 ROJEVA 27'Ê ADARA 2024'AN
26/03/2024
23:59 Girtiyê nexweş piştî 30 salan ji girtîgehê derket
22:48 Li Hezexê şahiya gel
20:54 Nobeda Edaletê ya Emîne Şenyaşarê di roja 62'yan de ye
19:58 Karwana DEM Partiyê li gundên Silopiyayê geriya
19:37 Namzetên AKP'ê yên Amedê beramberî rayan kartên BÎM'ê belav dikin
18:46 'DEM wê li Rihayê, Riha jî wê pir li DEM'ê bê'
16:50 Dozger xwest Keskîn û Yarkan bên cezakirin
16:47 Zana: Ji bo paqijkirina mejiyan şaredarî girîng in
16:40 Demîrel ji doza “heqareta serokkomar” beraet kir
16:23 Di Nobeta Edaletê de peyama israra domandina têkoşînê hat dayîn
16:11 Têkildarî tundiya polîsan a li Colemêrgê pûşnûmepirs dan Meclisê
15:59 DEM Partiyê xwest ji bo girtiyên nexweş li Meclisê komîsyon bê avakirin
15:58 Zilamekî hewl da li Rihayê jinekê bikuje
15:52 DEM Partî li qadan e: Em ji bo îradeya xwe ji qeyûm bistînin tên
14:55 Ji bo Yildiz a ser sedyeyê biribûn girtîgehê serî li AYM’ê dan