Yazar Karadaş: İran'da köklü değişiklik beklenmemeli

img
İZMİR - Gazeteci-yazar Yusuf Karadaş, İran'ın yeni Cumhurbaşkanı Mesud Pezeşkiyan'ın reform vaatlerinin rejimin sınırları içinde köklü bir değişikliğe yol açmasının kolay olmadığını söyledi. 
 
Cumhurbaşkanı İbrahim Reisi'nin beraberindeki heyetle birlikte 19 Mayıs'ta helikopter kazasında yaşamını yitirmesi sonrası İran'da seçimler yapıldı. Mesud Pezeşkiyan, yeni cumhurbaşkanı seçildi. "Reformcu" aday olarak nitelendirilen Pezeşkiyan, ikinci turda oyların yüzde 53,7'sini alarak 9'uncu cumhurbaşkanı oldu. Ancak seçime "boykot" tartışmalarının gölgesinde girildi. Milyonlarca İranlı seçmen, sandıkları boykot ederek, seçimlere katılmadı. Seçimlerde katılım oranı yüzde 49,8 olarak açıklandı. 
 
Kampanyasında batı ile yakınlaşma, nükleer anlaşma ve başörtüsü ile ilgili vaatlerde bulunan Pezeşkiyan, etnik ve mezhebi ayrımcılık sorununa da vurgu yaptı. Ekonomi ile adalet sorunlarını çözeceği mesajı veren Pezeşkiyan, internet yasağını da büyük oranda kaldıracağını vaat etti. Önemli reformlar yapmayı vadeden Pezeşkiyan, Batı ile iyi ilişkiler kurma konusunda yeşil ışık yaktı. Pezeşkiyan, Eylül 2022'de 22 yaşındaki Jîna Emînî’nin katledilmesine ilişkin ise "Biz çocuklarımızın iffetli olmasını istiyoruz, ancak bu davranışlar onları dinden uzaklaştırıyorsa bu yöntemi sürdürmemeliyiz" ifadelerini kullanmıştı. 
 
'HAMANEY'İN SINIRLARINI GEÇEMEZ'
 
Gazeteci ve yazar Yusuf Karadaş, reform vaadi konusunda içte ve dışta sıkışan İran'ın Pezeşkiyan'ın bazı adımlar atmasında önünü açabileceğini, ancak rejimin sınırları içinde köklü bir değişikliğe yol açmasının kolay olmadığı görüşünde. Pezeşkiyan'ın seçimi kazanmasında ikinci turda giden muhaliflerin etkisi olduğunu belirten Karadaş, Pezeşkiyan'ın Anayasayı Koruyucular Konseyi tarafından 2021'de onaylanmayan adaylığının bu seçimde onaylanmasının rejimin sıkışıklığını gösterdiğini ifade etti. İran'ın hem bölgedeki gelişmeler hem de iç muhalefetten dolayı sıkışmış bir durumda olduğunun altını çizen Karadaş, "Jina Amini'nin katledilmesinden sonra olan olaylar, toplumsal muhalefetin güçlü olduğu bir dönemde Pezeşkiyan'ın kazanması, bu durumdan rahatsızlığın bir sonucudur. Rejimin sıkışmışlığı ve Pezeşkiyan'ın reform vaatleri sınırlı da olsa İran içinde bazı adımların atılmasının önünü açabilir. Ama köklü bir değişikliği beklememek gerekiyor. Pezeşkiyan'ın başörtüsü yasağı, internet kısıtlamaları ve azınlıklara özgürlüklerle ilgili vaatleri vardı. Onların ne kadarın gerçekleşebileceğini biraz karmaşık. Rejimin merkezinde devrim rehberi olarak tanımlanan Hamaney var ve temel politikaları o belirliyor. Dolayısıyla cumhurbaşkanı kim olursa olsun atacağı adımların sınırının Hamaney'in çizdiği sınırları geçemeyeceğini bilmek gerekiyor" ifadelerini kullandı. 
 
'REJİM BUNU FIRSATA ÇEVİREBİLİR'
 
Rejimin nefes almak için Pezeşkiyan'ın kazanmış olmasının fırsata dönüştürmeye çalışacağı tespitini yapan Karadaş, İran'ın "sınırlı bir yumuşama dönemine girebileceğini dile getirdi. Katılımın düşük olmasının "ciddi bir toplumsal huzursuzluğun birikmesi" olarak değerlendiren Karadaş, "Ama rejime karşı olan öfke ve tepkiyi örgütleyecek ve sürekli kılacak bir yapının olmamasının sıkıntısı yaşanıyor. İran rejimi yaşanan patlamaları daha güçlü bir muhalefete dönüştürecek bir yapıya izin vermiyor. Bir de özellikle ülke içindeki protestolara ABD ve diğer ülkelerin destekler yönde açıklama yapması, rejim tarafından 'dış güçler' söylemleri ile şiddeti meşrulaştırmasının önünü açıyor. Önümüzdeki süreçte ne olacağı biraz da bunlara bağlı olarak belirlenecek. Bölgedeki dengeler, egemenlik mücadelesini ölçtüğümüzde çok kolay bir rejim değişikliği de beklememek gerekiyor. Bu muhalefetin bugünkü haliyle rejimi yıkarak demokratik bir dönüşüme evirmesi kolay değil. Abartılı analizlere itibar etmemek ve rejimin temel işleyişini sınırlarını bilerek değerlendirme yapmak gerekiyor" diye konuştu. 
 
'REJİM GÜVENOYU OLAMADI'
 
Katılımın düşük olmasının yarattığı meşruiyet krizine de değinen Karadaş, "Molla rejimi seçime katılımın yüksek olmasının kendisi bakımından bir referandum olacağını düşündü. Katılımın yüksek olmasının rejime güven duyan insanların sayısının fazla olduğunu göstereceği yönünde ciddi bir propaganda yaptı. Fakat ortaya böyle bir tablo çıktı. Bu da rejime olan güvenin ne kadar azaldığını gösteriyor. Bu rakamlar bile bazı yönleriyle tartışmalı ve katılımın daha düşük olduğu yönünde değerlendirmeler yapılıyor. İran bakımından zor bir durum olduğu ortada, Molla rejiminin kendisini tartıştırmaktan kurtarması kolay görünmüyor" şeklinde konuştu.  
 
'REJİM UZLAŞIYA AÇIK'
 
Önümüzdeki süreçte İran'ın bölgesel tutumunda da bir değişiklik yaşamasının zor göründüğünü kaydeden Karadaş, sözlerini şöyle sürdürdü: "İran en önemli bölgesel rakibi olan Suudi Arabistan'la uzlaşıyı muhafazakar çizgiyi en iyi temsil eden Reisi döneminde yaptı. Aslında İran bölgede gerilimin artmasının kendi lehine olmadığının farkında. Suriye savaşının yol açtığı nedenlerden kaynaklı İran'ın bölgesel hegemonyasının arttığı bir dönemde bunu koruyacak bir uzlaşıya açık duruyor. Bunun açık bir savaşa dönüşmemesini istiyor. Hem siyaseten hem ekonomik olarak yaşadığı durum İran'ı uzlaşıya yakın bir yerde durmaya zorluyor. ABD'de de İsrail'in Gazze'deki saldırganlığa onay vermekle bunun bölgesel bir savaşa yol açacak noktaya varmasını istemiyor." 
 
PEZEŞKİYAN KİMDİR?
 
Rojhilat'ın Mahabad kentinde 29 Eylül 1954'te kentinde doğan Pezeşkiyan, Tebriz Üniversitesi Tıp Fakültesi'nden mezun oldu. 1980-1988 yıllarında yapılan İran-Irak savaşında hem muharip hem de doktor olarak görev yaptı. Savaştan sonra Tebriz Sağlık Bilimleri Üniversitesi'nde genel cerrahi alanında eğitimine devam eden Pezeşkiyan, Tebriz Sağlık Bilimleri Üniversitesi'nden 1993 yılında kalp cerrahisi uzmanlığını alarak, 1994-1999 yılları arasında Tebriz Sağlık Bilimleri Üniversitesi Rektörü olarak görev yaptı.
 
Eski cumhurbaşkanı Muhammed Hatemi döneminde 1997 yılında Sağlık Bakanı Yardımcısı olarak atanan Pezeşkiyan, 2001-2005 arasında Sağlık Bakanı olarak görev yaptı. 2008'de seçimde Tebriz Milletvekili seçilen Pezeşkiyan, o tarihten bu yana 5 dönem milletvekili olarak görev yaptı. Hükümetin muhaliflere karşı tutumuna sert eleştiriler getiren Pezeşkiyan, 2013'te, yaptığı cumhurbaşkanı adaylığını geri çekti. 2016'da, 4 yıl İran Meclis Başkan Yardımcılığını yapan Pezeşkiyan, bu süreçte nükleer anlaşma ve Batı'yla iyi ilişkileri savundu.
 
Cumhurbaşkanlığı adaylığı 2021'teki seçimlerde Anayasayı Koruyucular Konseyi tarafından reddedilen Pezeşkiyan, 2005'ten sonra İran'da cumhurbaşkanı seçilen ilk reformcu isim oldu.
 
MA / Tolga Güney

Diğer başlıklar

29/07/2024
08:43 Köpeklerin öldürülmesinin önünü açan madde kabul edildi
08:41 Amed'de polis eşliğinde Kürtçe uyarı yazıları karalandı
07:54 Êlih’te kaza: 2'si çocuk 4 kişi yaşamını yitirdi
28/07/2024
22:57 Mersin’de Gülistan Doku Futbol Turnuvası’nın final maçı oynandı
22:38 Munzur Festivali konserle sona erdi
21:09 Hatimoğulları’ndan protesto: Herkesi özgürlük halayına bekliyoruz
20:43 Munzur Festivali’nde çevre yürüyüşü
20:16 Munzur Festivali: Ekoloji mücadelesini ortaklaştırmaya ihtiyaç var
19:53 Hayvan hakları savunucularından iktidara: Yasayı sokaklarda biz yazacağız
19:30 Gözaltı ve tutuklamalara 'Kürtçe halaylı' tepki
18:39 Doğa talanına karşı Gabar Dağı eteklerinden seslendiler
16:57 Ankara Büyükşehir Belediyesi’nde ‘DİSK’ten ayrıl baskısı’ iddiası
16:40 Wan’daki çocuk şenliği sona erdi
16:36 Hatimoğulları: Bıçak kemiğe dayanmadı kemiği kesti
16:19 DEM Parti ‘bağımlı yargının’ araştırılmasını talep etti
16:02 Hatimoğulları: Kürt halkı her yerde halay çekmeye devam edecek
15:54 Bakırköy Cezaevi önünde ‘Özgürlüğe Ses Ver’ eylemi
15:01 Hasandin’de madene karşı kitlesel yürüyüş
14:40 Roboskî İçin Adalet Girişimi: 4 bin 596 gündür adaleti arıyoruz
13:54 Gençler sorunlarını tartıştı: Çözüm mücadele ve örgütlülük
13:04 Wan'da baraja giren çocuk yaşamını yitirdi
12:39 ROJIN’dan idamlara karşı kadınlara çağrı: Harekete geçelim
12:13 İstanbul’da ‘Kürtçe halay’ gerekçesiyle 11 tutuklama
11:58 Pasur'da madene tepki: Devlet de olsa izin vermeyeceğiz
11:34 Wêranşar Kent Konseyi kuruldu
11:26 Young Struggle’ın gençlik kampı başladı
10:45 ‘Her Kürt bulunduğu alanda halay çekip slogan atmalı’
10:43 KDP'nin boşalttığı köylerden yakılan ve yıkılan evler kaldı
10:36 Jin derginin 74’üncü sayısı yayında
09:44 Hülaku: Uyuşturucuya karşı önlem alınmıyor
09:41 'Mücadelesi bugün de devam ettiriliyor'
09:39 Asimilasyon politikalarına tepki: Boyun eğilmediği için baskı artıyor
09:23 Gazeteci Zagros: AKP, Başûr'u Türkiye'ye bağlamak istiyor
09:13 Taksim Hastanesi’nde hemşireye mobbing iddiası
09:12 İşkence dosyası tek bir askerin ifadesi alınmadan kapatıldı
09:08 ‘Kraliçe Zenubya’nın hayali Rojava’da gerçekleştiriliyor’
09:05 Barış Anneleri 'işgal ve işbirliğine' tepkili
09:00 28 TEMMUZ 2024 GÜNDEMİ
00:05 Sakık: Zulme karşı halay çekeceğiz
27/07/2024
23:47 CPT: Köylerin boşaltılması için 9 saat süre verildi
23:27 Zana: Kürtlerin sınırlarını zorlamayın
23:05 Êlih’te çocuklar için atölye
23:00 14 barodan açıklama: Yargı sanal medya lincine ortak olmamalı
22:21 Mahkeme trol hesap paylaşımını delil saydı: Halay çeken 4 kişi tutuklandı
22:10 Binlerce kişi Kadıköy’den seslendi: Katliam yasasını kabul etmiyoruz
21:09 Cezaevi müdürü: Bolu F Tipi’nde 80 kişi hastaneye kaldırıldı
20:56 Hayvan hakları aktivistlerinden milletvekillerine çağrı
20:47 Kayyım nöbetleri: Viyan Tekçe’nin başkanlığı tanınsın
19:45 Dêrsim’de kadın yürüyüşü: Jin jiyan azadî
18:55 Muğla ve Manisa'daki yangınlar söndürüldü
18:30 ‘Saldırılara karşı mücadele etmenin tek yolu kendin olmakta ısrar etmektir’
18:01 ‘Güncel siyasal gelişmeler’ tartışıldı: Ortak mücadele yükseltilmeli
16:52 DEM Parti'den Nobel ödüllü 69 ismin İmralı talebine destek
16:48 Wan'da çocuk şenliği etkinliği
16:41 Goran Hareketi: Saldırılara destek Kurdistan’a ihanettir
16:09 Jineolojî'ye Giriş kitabına el konuldu
16:01 İran'da 1 kolber katledildi
15:59 Nobel ödüllü isimlerden Erdoğan’a İmralı mektubu
15:38 Kürtçe şarkı ve halay gözaltılarında 1 tutuklama
15:05 2 yıl ömür biçilen tutsağın tahliyesini istediler
14:58 Sebahat Tuncel: Ya özgürlüğü seçeceğiz ya da köle olacağız
14:37 Sêrt'teki hastaneye 4 kişinin cenazesi getirildi
14:33 75 yaşındaki tutsak için uyarı: Yaşamı tehlikede
14:19 Milas'ta 2 bölgede orman yangını
14:17 Ağır hasta tutsak Menteş için 'özgürlük' talebi
14:13 Cumartesi Anneleri 32 yıl önce katledilen Öztürk’ün faillerini sordu
13:52 İstanbul’da 18 kişiye 'Kürtçe halay' gözaltısı
13:51 İran’da 10 günde 27 idam
13:36 Muğla'nın 3 ilçesinde ormanlara maden
13:31 AYM’den Emine Şenyaşar için ihlal kararı
12:56 Sinpaş davasında bilirkişi raporu: Mevzuata uygun değil
12:29 'Türkleştirme Genelgesi' devrede: Kürt'ün halayına da yasak
12:20 Kayıp yakınları eylemleri: Failler yargılanana dek mücadele sürecek
10:34 Çewlîg için deprem uyarısı
09:48 Kürtlere halay çekmek de yasak: 6 gözaltı
09:43 Munzur Festivali: Doğa talanıyla mücadele herkesin sorumluluğu
09:30 Karakuş: Eşbaşkanlık güvende hissettiriyor
09:26 Elektrikten çıkan yangın evlerini kül etti
09:25 Almanya'da 'Abdullah Öcalan'a özgürlük' eylemleri başlatılacak
09:24 Eyşe Şan’da yeni dönem kursları
09:19 Hafıza kaybı yaşayan tutsak tedaviye erişemiyor
09:13 DBP’li İnce: İşgale karşı herkes ses yükseltmeli
09:10 Diyaliz hastası tutsakların yaşamları tehlikede
09:06 Çorum L Tipi Cezaevi’nde Meclis TV de yasak!
09:04 Tek traktör ve iş makinasıyla kapı kapı hizmet
09:01 '33 Kurşun’un son tanığı: Katledip kadınlara ekmek pişirttiler
09:00 27 TEMMUZ 2024 GÜNDEMİ
26/07/2024
22:19 Kayyım nöbetleri: Toplumsal direniş olmazsa bu ateş herkesin evine düşecek
21:20 Festivalde çocuk etkinliği ve tiyatro gösterimi
21:17 Bolu F Tipi Cezaevi’ndeki tutsaklar zehirlendi
21:14 TJA’nın okuma etkinlikleri sürüyor
21:07 Ataşehir’de halk buluşması: İmralı’da büyük bir direniş var
20:24 BM Türkiye’den İmralı’daki tecridin kaldırılmasını istedi
20:04 Ege Denizi’nde 4.5 büyüklüğünde deprem
20:00 DEM Partili Özperçin tahliye edildi
19:39 DEDAŞ protestosunda yüzde 96 engelli yurttaş darp edildi
19:34 Suruç'ta katledilen Özkan’ın annesi defnedildi
19:28 İntihar eden işçi Yavuz için mücadeleyi büyütme çağrısı
19:18 Gabar’da kesilen ağaçları taşıyan TIR şarampole yuvarlandı
18:59 Mezopotamya Ajansı’na erişim engeli
17:51 DEM Parti MYK üyesi Birol cezaevine götürüldü
17:37 Hatay’da Befesa işçileri greve çıktı
17:33 'Dilimiz, asimilasyon ve biz' paneli: Anadilde konuşmalıyız
17:19 DEDAŞ’a karşı çıkan 4 kişi gözaltına alındı
17:11 Irkçı yazılama kaldırıldı, 'Pêşî Peya' yeniden yazıldı
17:10 İzmir'de orman yangını
17:07 57 vekilden Adalet Bakanı’na 'tecavüz' soruları
16:20 Tutsak yakınlarından uluslararası kurumlara 'sorumluluk alın' çağrısı
16:03 Mutlu: Aleviler asimilasyona karşı mücadele vermeli
14:27 31 yıllık tutsak köyünde coşkuyla karşılandı
14:18 Marmara cezaevlerinde 2 bin 916 hak ihlali
13:33 İzBB'ye çağrı: Emekçileri enflasyona ezdirmeyin
13:27 Şii lider Necefi: Türkiye'nin operasyonlarını reddediyoruz
13:14 Gece boyunca 15 köy bombalandı
12:37 DEM Parti ve TJA heyeti, Hewlêr’de kadınlarla buluştu
12:35 9 gündür kayıp olan kadının şüpheli ölümü
12:11 Nobel ödüllü isimlerden 'Abdullah Öcalan' mektubu
11:37 Türkiye’den Berwarî Bala’da kimlik kontrolü!
11:15 Abdullah Öcalan'ın ailesinden görüşme başvurusu
11:11 Paris Olimpiyatları öncesi demiryoluna saldırı
10:56 SOHR: Türkiye 400 paralı askeri Suriye'den Federe Kurdistan’a taşıdı
10:35 Seçim öncesi tutuklanan 6 siyasetçi tahliye edildi
10:20 15 il için sarı ve turuncu kodlu uyarı
09:32 'Pêşî Peya'yı silip ırkçı yazılama yaptılar
09:25 Yeni vergi teklifinin 18 maddesi Meclis'ten geçti
09:21 Çıplak arama dayatılan tutsak anneler: Bu yaşımıza kadar böyle bir şey görmedik
09:10 İmralı 13 yıldır avukatlara yasak: Sonucu toplumsal mücadele belirleyecek
09:08 İklim krizi dünyayı yok oluşa götürüyor
09:07 Siyaset bilimci İnsel: Savaşın ülkeye bir getirisi yok
09:05 2 yıl ömür biçilen tutsak tahliye edilmiyor
09:03 Av. Ergül: Türkiye 'disiplin cezaları' sorularını yanıtlamadı
09:01 Ekolojistlere '28 Temmuz'da Şirnex'te buluşalım' çağrısı
09:00 Gazeteci Oremar: Saldırılardaki bir başka hedef yeraltı kaynakları
09:00 26 TEMMUZ 2024 GÜNDEMİ
25/07/2024
23:14 Münih’teki hayvan hakları savunucuları: Kanlı yasayı derhal geri çekin
23:06 DEM Parti: Kürtlere karşı nefret ve ırkçılık suçu işlemekten vazgeçin
22:23 Hayvan hakları aktivistleri: Gelin beraber ses çıkaralım
22:13 Kayyım nöbetinde KDP’ye ‘ihanet çizginden vazgeç’ çağrısı
21:59 Kürtçe şarkılar eşliğinde halay çeken 6 kişi gözaltına alındı
21:25 Hatimoğulları: Barış ve adalet için il il, ilçe ilçe gezeceğiz
20:49 DEM Parti'den Gülsever ve Toktaş hakkında suç duyurusu
20:18 Mêrdîn’de arazi kavgası: 2 ölü
20:13 Wan'da gözaltına alınanlar serbest
20:04 Uçar: 2’nci yüzyılın savaş yüzyılı olmasına izin vermeyeceğiz
20:04 Festivalde irade gaspına karşı yürüyüş
19:47 Ahmet Zenger, 31 yılın ardından tahliye edildi
19:05 Çêwlîg’de özel savaş politikalarına tepki gösterildi
18:36 Munzur festivalinde ‘Horasan’dan Dêrsim’e, Dêrsim’den Horasana’ paneli
18:17 Halayda olmayanlar da tutuklandı: Talimat verilmiş!
17:21 Gazeteci Karakoç’un Almanya’ya iade talebi 7 Ağustos’ta açıklanacak