Wan, son yıllarda İranlı turistlerin uğrak kentlerinin başında geliyor. Turistler, tarihi ve turistik yerleri gezmenin yanı sıra kentin ekonomisine de büyük katkı sunuyor. Ancak bu yıl kente gelen turist sayısında düşüş yaşanıyor. Sınır kapısı üzerinden Wan'a giriş yapan birçok turist ise, farklı kentlere yöneliyor. Sınır kapısındaki görevlilerin yaklaşımı ile kentte turistlere uygulanan "özel tarife", söz konusu düşüşün başlıca nedenleri olarak gösteriliyor. 

 

Kentin turistik mekanlarından birisi olan Ahtamar Adası'na gidişler 60 TL iken, İran'dan gelen turistlerden 14 euro (500 TL civarı) alınıyor. Yine kentteki bazı otellerde İranlı turistlerden kur üzerinden ödeme alınıyor. 

 

Turistler, sınır kapısında ise saatlerce beklemek zorunda bırakılıyor. Sıcak ve yağışlı havalarda yaşanan uzun bekleme süreleri sık sık turistlerin tepkisine neden oluyor. 

 

SINIR KAPISINDAKİ KÖTÜ MUAMELE 

 

Turizmci Murat Beyaz, sınır kapısında yaşanan sorunlara işaret ederek, "Oradan bir kere geçen bir daha gelmek istemiyor. Çünkü orada insani bir muamele yok. Çocukları, eşleri ile gelenler çok ciddi sıkıntılar yaşıyor. Sınır kapısından geçenler, birbiriyle boğuşarak, didişerek ülkeye girebiliyorlar. Çıkarken de aynı sorunları yaşıyorlar. İranlı turistler ülkelerinde zaten her alanda kapanmışlar, buraya rahat bir nefes almak için geliyorlar. Biz o rahat nefesi bu insanlara sağlamayacaksak gelmelerinin bir anlamı yok. Bazı gruplar ‘din, iman elden gidiyor’ diye bir süre propaganda yaptı. Bu durum turist için tedirgin edici bir şey” diye konuştu. 

 

Beyaz, şunları söyledi: "Wan’da sanayi, tarım ve hayvancılık yok denecek kadar azaldı. Dolayısıyla elimizdeki tek argüman turizm. Sınır kapısında yaşanan kötü muamele had safhada. Havayolu ulaşımımız zaten sıfır. Sınırda insanlar sürü gibi salonlara dolduruyorlar. Bir memurun canı sıkılıyor, hıncını turistten çıkarıyor. Görevliler kapıları keyiflerine göre açıyor. Turistler hassas insanlardır.  Eğlenmeye, dinlenmeye, tatile geliyor. Ama sınır kapısında yaşadıkları onları pişman ettiriyor."

 

FİYATLARDAKİ FAHİŞ ARTIŞ 

 

İşletmelerdeki fiyat istikrarsızlığının da turizmi etkileyen bir başka nokta olduğunu söyleyen Beyaz, "Çok ciddi fiyat artıranlar oldu. İranlı turist bir hafta önceden gelip 100 TL’ye otelde yatarken, bir hafta sonra 200 TL’ye kalabildi. Yüzde yüz bir fark oluşunca tabi bu insanlarda kandırılma endişesi ortaya çıktı. Şuanda turizm piyasası ve şehir çok zor durumda. Yaz sezonu bitecek ama neredeyse hiçbir tesisimiz yüzde yüz dolu değil. Normalde geçmiş yıllarda yüzde yüzün üzerine çıkardık. Otellerde yer kalmayınca insanları evlerimize götürürdük. İşletmelerin kışın ayakta olması çok zor olacak" ifadelerini kullandı. 

 

Turizmde sürdürebilirliğin esas olduğunu vurgulayan Beyaz, "Gelen insanı tekrar tekrar getirebilirsen başarılısındır. Gelen turist bir seferlik olursa siz tüketirsiniz. O yüzden de mutlaka sınır kapılarının düzenlenmesi gerekir. Şehirdeki sıkıntılar, fiyat istikrarsızlığı da var. Az kar ederek çok turistin gelmesini sağlamalıyız. Bu şehrin gerçekten turizmden başka bir çıkış yolu yok. Gelen turiste sahip çıkmalıyız. Turistlerin bir daha gelmesini sağlayacak organizasyonlar yapılması da belki bir nebze bu durumu rahatlatır" şeklinde konuştu. 

 

EKONOMİK KRİZ ETKİSİ

 

Otel işletmecisi Gökhan Yılmaz da benzer sorunları sıraladı. Yılmaz, sınır kapısındaki kötü muameleye işaret ederek, "Oraya gittiğiniz düzenli bir geçiş yok. İnsanlara değer verilmiyor. El yıkayacağın bir lavabo bile yok. Açıkçası orada bir rezalet yaşanıyor. Bu sorunlardan dolayı bu yıl İranlı turistlerde büyük bir düşüş yaşandı" dedi. Turistlerin geçtiğimiz yıl 50 TL'den aldığı bir tişörtü bu yıl 400 TL'den alamadığına dikkati çeken Yılmaz, "Bu durum ülkenin ekonomisiyle ilgilidir" diye kaydetti. 

 

Otel kahvaltılarını arttırmak zorunda kaldıklarını ifade eden Yılmaz, "Hem otelciler fiyatı yükseltiyor hem esnaf kafasına göre her şeye fiyat koyuyor. Bu nedenle gelen İranlı bir daha gelmek istemiyor. Geçen yıl oteller yüzde 100 doluydu. Ama bu yıl bazı oteller yüzde 50’yi bile bulamıyor. Bizim yıllardır tek geçim kaynağımız İranlı turistlerdi ama sayı gittikçe düşüyor ve gelecek yıllar için bizi büyük bir sıkıntı bekliyor” diye konuştu.

 

'TÜRK MALLARI İRAN'DA DAHA UCUZ'

 

Van'a 2 gün önce geldiğini aktaran İranlı turist Shiva Strezade ise, fiyatlardan ve sınır kapısında yaşananlardan dert yandı. Strezade, "Sınır kapısında çok zorlandık. Polis kontrolü bile yoktu ve herkes bir birlerini iterek içeri giriyordu. O kapıdan geçmemiz birkaç saat sürdü. Yüzlerce insan sınırdan geçmeyi bekliyordu ama bir kişi işlemleri yapıyordu. Kapıda beklememiz, bizim Tebriz’den kapıya gelmemizden daha fazla sürdü. Bir de orada İranlılara karşı çok saygısız davranıyorlar" dedi. 

 

Mağazalarda fiyatların fahiş bir şekilde arttığını belirten Strezade, "İlginç olan Tebriz’de satılan Türk ürünleri bile buradan daha ucuz. Yani burası gerçekten aşırı pahalı. İranlı olduğunu gördüklerinde fiyatı arttırıyorlar. İndirim istediğimizde de yüzümüze bile bakmıyorlar. Çoğu İranlı alışveriş için buraya gelmeyi tercih ediyorlar ama fiyatlar arttığı için hiç kimse hiçbir şey alamıyor” 

 

Strezade, şöyle devam etti: “Eğlenmek için geliniyorsa sorun yok ama alışveriş için burayı tercih etmem. Pahalılıktan dolayı bir üst bile alamadım. Herkes artık buranın çok pahalı olduğunu söylüyor. Kimi konuştursan ‘biz bir daha gelmeyeceğiz’ diyor. O yüzden turistler artık burayı tercih etmiyor."

 

MA / Özlem Yacan