Türkiye'de 15 Temmuz 2016 tarihinde yaşanan darbe girişimi sonrası çıkarılan Kanun Hükmünde Kararnameler (KHK) ile birçok şirket ve kişiye ait çok sayıda taşınmaza el konulmuştu. Bir taşınmazın el konulmasına dair Anayasa Mahkemesi (AYM) tarafından dikkat çekici bir karar çıktı. AYM, Ayyıldız Maden Mermer İnşaat ve İnşaat Malzemeleri Sanayi Ticaret Limited Şirketi'nin (Ayyıldız Maden) darbe girişiminde 5 ay önce satın aldığı Özel Zafer Lisesi'ne el konulmasına dair ihlal kararı verdi. AYM, "danışıklı satış" olduğu iddiasıyla Özel Zafer Lisesi'ne el konulmasında "mülkiyet hakkının" ihlal edildiğine karar verdi. 

 

Afyonkarahisar'ın Merkez ilçesine bağlı Akçin Mahallesi'nde bulunan arsa niteliğindeki taşınmaz Özel Zafer Lisesi, Menba Özel Öğretim Kurumları Anonim Şirketi tarafından (Menba A.Ş.) 26 Şubat 2016'da 7 milyon TL bedel ile Ayyıldız Maden'e satıldı. Bir kısmı nakit, bir kısmı teminat olarak gösterilen krediyle ödemesi yapılan okulun satın alınmasından 5 ay sonra yapılan 15 Temmuz darbe girişimi gerçekleşti. 21 Temmuz 2016'da ilan edilen Olağanüstü Hal (OHAL) tedbirleri kapsamında çıkarılan KHK ile Fethullah Gülen yapılanmasıyla bağlantılı görülen eğitim kurumları, öğrenci yurtları ve pansiyonların faaliyetlerine son verildi. Bu kapsamda 23 Temmuz 2016'te Özel Zafer Lisesi de kapatıldı. 

 

HAZİNE'YE DEVREDİLDİ

 

Resmî Gazete'de 29 Ekim'de 2016'da yayınlanarak yürürlüğe bir KHK ile "1 Ocak 2014'ten sonra üçüncü kişilere devri yapılması halinde devir işlemlerinin "muvazaalı / danışıklı satış" kabul edileceği ve taşınmazların Hazine veya Vakıflar Genel Müdürlüğü adına resen tescil edileceği" düzenlendi. Düzenleme üzerine Afyonkarahisar Valiliği, satış işleminin danışıklı satış olduğu iddiasıyla okulun Hazine'ye devri için Tapu Müdürlüğü'nden talepte bulundu. Talep üzerine okul, 11 Kasım 2016'te Hazine'ye devredildi. 

 

SORUŞTURMA BAŞLATILDI

 

Devir işleminden sonra Afyon Cumhuriyet Başsavcılığı, okulu satın alan Ayyıldız Maden Şirketi'nin ortakları hakkında "örgüt üyesi olmak" iddiasından soruşturma başlattı. Soruşturma, kovuşturmaya yer olmadığı kararıyla sonuçlandı. Soruşturmanın takipsizlikle sonuçlanması üzerine Ayyıldız Maden Şirketi, okulun Hazine'ye devri işleminin iptali istemiyle 7 Nisan 2018'da Afyon 2'inci Asliye Hukuk Mahkemesi'nde dava açtı. Mahkeme, 28 Şubat 2019'da devir tarihi, satış bedeli için ödenen miktarın okulun gerçek bedeli uyuşması ve satın alanlar hakkında "örgüt üyeliğinden" açılan davada verilen takipsizlik kararını dikkate alarak satışın "danışıklı satış" olmadığına karar verdi. 

 

Hazine'nin itirazı üzerine kararı inceleyen Konya Bölge Adliye Mahkemesi 1'inci Hukuk Dairesi, satın alınmaya yönelik ödeme işlemlerini tarafların gerçek amaçlarını gizleme olarak değerlendirip, kapatılan eğitim kurumu hakkında gelecekte yapılması muhtemel soruşturmalarda söz konusu olabilecek el koyma ve müsadere kararlarını etkisiz kılmak amacıyla gerçekleştirildiği kanaatine vardı. Danışıklı satış sonucuna varan İstinaf Mahkemesi, temyiz yolu açık olmak üzere, okulun devrinin Ayyıldız Maden'e devrini reddetti. 

 

Şirketin İstinaf Mahkemesi kararına karşı itiraz başvurusunda bulunduğu Yargıtay, kararı 15 Eylül 2020'de usul ve hukuka uygun bularak onadı. 

 

GEÇMİŞ KARARLARA ATIF

 

Ayyıldız Maden Şirketi, onama kararının ardından 20 Kasım 2020 tarihinde Anayasa Mahkemesi'ne bireysel başvuruda bulundu. Başvuruyu kabul eden Anayasa Mahkemesi, taşınmazı satın alma işleminin muvazaalı /danışıklı satış olmadığı hâlde mülkiyet hakkına haksız olarak müdahale edildiğine, sonuca etkili olabilecek itirazlarının ve delillerinin mahkemelerce yeterli bir gerekçeyle tartışılmadığı kanaatine vardı. Anayasa Mahkemesi, böylece mülkiyet hakkının korunması için gerekli usuli güvencelerin somut olayda yerine getirilmediği ve adil dengenin başvurucu aleyhine bozulduğu gerekçeleriyle mülkiyet hakkına yapılan müdahaleyi ölçüsüz buldu. 

 

OY ÇOKLUĞUYLA İHLAL KARARI

 

Anayasa Mahkemesi Anayasa'nın 35’inci maddesinde güvence altına alınan mülkiyet hakkının ihlal edildiğine oy çokluğuyla karar verdi. Üyeler İrfan Fidan, Muhterem İnce ve Yılmaz Akçil ise karşı oy kullandı.

 

Anayasa Mahkemesi, kararın bir örneğini Konya Bölge Adliye Mahkemesi ve Afyon 2'nci Asliye Hukuk Mahkemesi'ne göndererek, ihlalin sonucunun ortadan kaldırılmasını istedi. 

 

MA / Fırat Can Arslan