Tarihçi Aydın: Barış, eşit yurttaşlık temelinde gelir

img
İZMİR - Bölgesel barışın Kürtlerin, Türkler, Araplar ve Farisilerle eşit hak ve özgürlüklere sahip olması durumunda geleceğini vurgulayan Tarihçi Yazar Erdoğan Aydın, bunun için de 4 parçadaki Kürtlerin ulusal bir birlik sağlaması gerektiğini söyledi. 
 
Kürt Halk Önderi Abdullah Öcalan'ın 27 Şubat'ta "Barış ve Demokratik Toplum Çağrısı" yaptı. Çağrıda "Kürt-Türk ittifakının” tarihsel gelişimine işaret ederek, bunun "eşit yurttaşlık ve demokratikleşme" temellinde güncellenmesine vurgu yaptı. Abdullah Öcalan'ın günümüzde çatışmaların temel kaynağı olarak "ulus-devlet" sistemini olduğuna işaret ederek, bu durumun ulus üstü, bir modelle çözülebileceğinin altını çizdi. 
 
Abdullah Öcalan'ın işaret ettiği tarihsel Kürt-Türk ittifakı ne zaman, nasıl başladı, hangi koşullarda başladı, nasıl evirildi, bu ittifak nasıl çatışma zeminine çekildi? İttifakı, çatışma zemine çeken, tarihsel gelişmeler, toplumun sosyo-kültürel yapısına ulus temelli müdahale, bu ittifakın çatışmaya dönüşmesinde etkisi ne oldu? Tarihçi Yazar Erdoğan Aydın, bu ittifakın tarihsel gelişimini, geçirdiği evreleri ve dönüşümünü ve bu ittifakın tarihsel rayına dönmesinin mümkün olup olmadığını değerlendirdi. 
 
Türklerin Anadolu'ya tahmini 900-1000 yılları arasına geldiğini anımsatan Aydın, her iki halkın egemenlerinin de Müslüman olmasından kaynaklı aralarında bir kavga çıkmadığını söyledi. O dönem Şiilik-Sünnilik arasında bir çekişme olduğunu belirten Aydın, "Hem Müslüman hem Sünni olan Kürt beyleri ile Türk beyleri bu mevcut ortamda birbirleriyle daha barışık bir ilişki, bir entegrasyon, iç içe girme hali yaşıyor. İlk tarihsel anlamda önemli birliktelik Malazgirt Savaşı'nda gerçekleşiyor. Ancak Selçuklular bu savaşı kazandıktan sonra başta Mervaniler olmak üzere Kürt beyliklerinin devamını sağlamak ve bu eksenli bir ittifak yapmak yerine onları, onların topraklarını Selçuklu İmparatorluğu'nun sadık prenslerine yönettirmek yoluna gidiyorlar. Dolayısıyla Malazgirt Savaşı'nın ittifakla kazanılması aslında Kürtlerin ayrı devletler, ayrı beylikler olarak yoluna devam edebilme imkanını ortadan kaldırıyor. Gerek Müslüman kimliği, gerek bu dönemde ulusal bilincin henüz oluşmamış olduğu faktörlerini de göz önüne alacak olursak bu ilk ilişki sonraki tüm ilişkiler için aynadır. Ve bu ayna bize bugün Kürt siyasetçiler ve entelektüeller tarafından ifade edilen Kürtlerin Türklerle bin yıllık ittifakı meselesine bir yanıyla evet; ama diğer yanıyla kuşku belirterek yaklaşılmayı gerektiriyor" ifadelerini kullandı.
 
'1500'LERDE ÖZERKLİK VERİLİYOR'
 
Benzeri durumun 1514'te Çaldıran Savaşı'nda yaşandığını kaydeden Aydın, bu savaşta da Osmanlı'nın Kürtler sayesinde Safevileri yendiğini söyledi. Bu savaştan sonra Osmanlı'nın Sünni Kürt beylerine özerklik verdiğini kaydeden Aydın, "Yani devletleşmesine izin vermez, ama özerklik verir. Özellikle bir Kürt entelektüeli, siyasetçisi olan İdris-i Bitlis-i ile Yavuz arasında başlayan ilişki üzerinden Amasya Anlaşması diye bilinen bir anlaşma gerçekleşir. Bu anlaşmayla Kürt beyleri, Osmanlı'nın klasik tımar sistemi dediğimiz, sistemin dışında tutulurlar. Onlar hakim oldukları topraklarda mülkiyet sahibi olarak kalmaya devam ederler. Hanedanlıklar, beylikler olarak varlıklarını sürdürürler, bunun karşılığı olarak da Osmanlı devletine düzenli bir vergi öderler. Savaş durumlarında da Osmanlı'ya asker olarak katılım sağlarlar. Burada bir statü söz konusudur. Deyim buysa 1514'ten 1820'lere kadar ki süreçte Kürtler Osmanlı'ya bağımlı, ama kendi iç işlerinde özerk beylikler durumunda yaşarlar" diye konuştu.
 
'BAĞIMLILIK İLİŞKİLERİ'
 
İkinci Mahmut ile birlikte bu statünün de tek yanlı olarak bozulmaya başladığını aktaran Aydın, II. Mahmut'un devleti merkezileştirme adımlarının Kürtlere bedel ödettiğini dile getirdi. Bu dönemde Kürtlerin kendi aralarında birlik olamaması ve ulusal bilincin gelişmemiş olması nedeniyle direnişin zayıf olduğunu belirten Aydın, buradan dersler çıkarılması gerektiğini ifade etti. Bunların yapılması durumunda bugünün çok daha farklı olabileceğini söyleyen Aydın, "Tarihe baktığımızda Kürtler Osmanlı, Selçuklu, Emevi, Abbasi ve Safeviler karşısında her zaman dezavantajlı durumda olmuşlardır. Dolayısıyla iş birliklerini, bütünlüklerini sağlayan bir siyaset vizyonu geliştirememeleri de eklenince bugün Ortadoğu'nun haritası kötürüm oluşmuştur. Devlet kurma hakkı, genel olarak ulusların milliyetçilik çağında temel hakkıyken ve sonuç olarak Türkler, Araplar, Farisiler kendi devletlerini kurabilecek bir tarihsel birikim oluştururken, Kürtler kendi tarihsel birikimlerinde bağımlılık eksenli bir duruş bellemesi nedeniyle çok büyük bir nüfusa ve coğrafyaya sahip olmalarına rağmen uluslar çağını kaçırmışlardır" şeklinde konuştu. 
 
KÜRT ULUSAL BİRLİĞİ
 
Buradan çıkarılacak en büyük dersin Kürtlerin mutlaka ulusal eksenli bir birliktelik sağlamak zorunda oldukları olduğunu sözlerine ekleyen Aydın, şöyle devam etti: "Böylece Kürtlerin şu anda dört parçanın dördünde de birbiriyle entegre olabilme yeteneğine sahip bir ulusal yükselişleri kendiliğinden gerçekleşir. Esasen Türkiye ve Rojava'daki Kürt hareketi yeni bir formül geliştirmiştir. Irak Kürdistanı ile bir ulusal entegrasyon sağlanarak başlayacak olan bir atılım, pekala bu formülün gerçekleşmesini zannedildiğinden daha kısa ve daha kolay bir hale getirebilir. Bu nedenle Kürtlerin ulusal birliği bir demokrasi ve hak mücadelesi gereği olarak savunulmalıdır. Bugünlerde henüz daha dışarıya resmen yansımasa bile Türkiye'de de bir çözüm sürecinin imkanlarının, adımlarının atıldığının güçlü verileri var. Ama Türkiye'de de henüz daha Türk siyasetinin Kürtlerin haklarını eşit olarak, eşit bir eksende kabul ettiklerine dair temel bir veri yok. Bu konuda en ileri durumda olan Irak Kürdistan'ındaki federe devlettir. Ama orada da diğer Kürt bölgelerini kucaklamakta ciddi bir eksiklik, zaaf ve deyim yerindeyse salt egemenlerin çıkarları eksenli bir Kürt sorunu bulunmaktadır. Dolayısıyla Kürtler kendi aralarında daha sağlıklı bir şekilde tartışabilir ve bulundukları ülkelerdeki egemen güçlerle bir uzlaşı başarabilirlerse yakın dönemde Kürt sorununun yeni koşullara uygun çözümü mümkündür." 
 
'EŞİT YURTTAŞLIK ÇÖZÜM GETİRİR'
 
Barışın kimsenin diğerini ezmediği, sömürmediği eşit yurttaşlık temelinde gelişebileceğini kaydeden Aydın, şöyle devam etti: "Kürt sorununun bugün güncel çözümü, var olan sınırlar tümüyle ortadan kaldırılmadan; ama Kürtlerin, Türklerle, Araplarla, Farisilerle eşit hak ve özgürlüklere sahip olabileceği bir yerden çözülebilir. Bu çözüm hem bu gün mevcut uluslararası konjonktüre hem de bölgenin gerçekliğine daha uygundur. Üstelik bu çözüm sadece egemenlerin çıkarları ile örtüşen ulusal devlet formülü yerine Kürt halkının, üreticilerinin, emekçilerinin, kadınlarının temel sorunlarını çözme eksenli olabilir. Yani anadil konusundaki yasaklamaların ortadan kaldırılması, kendi kendini yönetme hakkının bölgenin tüm egemenleri tarafından tanınması, sınırların dikenli tellerle değil geçişken bir esneklikte olması gibi adımlar bölgenin hızla kalkınmasını, Kürt sorunun çözümünü, savaşın bir an önce bitmesi ve bölgenin emperyalistlerden bağımsızlaşmasını sağlayabilir. Esasen buna bence Türk, Arap ve Farisi egemen sınıfların da mecburdurlar. Çünkü onlarda ağır savaş bütçeleri, Kürtleri inkar etmek için sürekli tarihi ve siyaseti çarpıtma yönelimleri bütün bölgeyi zehirleyen bir işlev görmektedir. Bu nedenle Kürt sorunu, bu tarihten çıkarılacak ders niteliğinde çözümünün kabul edilmesi aslında Türkiye'nin ekonomik krizden dış ilişkilere varana ve bölgenin ekonomik sorunlarına kadar bir dizi sorunun peş peşe çözülmesini beraberinde getirir."
 
MA / Tolga Güney

Diğer başlıklar

14:35 Bayındır: Öcalan'ı fiziki olarak aramızda görmek istiyoruz
14:33 Kobanê sınırında Newroz ateşi yakıldı: Öcalan barış için adım attı
14:18 Özgür Özel: Devlet el değiştirmiş
Dilek Kaya İmamoğlu: Mücadele edeceğiz
14:15 Wan Newrozu'nda Abdullah Öcalan'ın dev posteri
14:14 Gözaltındaki İmamoğlu’ndan mesaj: Cevabı milletimiz verecektir
14:11 İstanbul'daki Newroz'un adresi Yenikapı
14:10 Meral Danış Beştaş: Türk ve Kürt yan yana olmasın istiyorlar
14:09 Federe Kürdistan'da kadın katliamlarına tepki
14:03 Nisêbîn'de coşkulu Newroz: Hükümet adım atmalıdır
14:03 Tutsak ESP'lilere yönelik ihlallere karşı ortak mücadele çağrısı
13:40 Tülay Hatimoğulları: Öcalan'ın çağrısı 85 milyonun kurtuluş çağrısıdır
13:35 İHD İzmir Şubesi, cezaevleri hak ihlalleri raporunu paylaştı
13:26 Pervin Buldan: Fırsatı heba etmeyecek adımlara ihtiyaç var
13:26 CHP'den eylem çağrısı
13:25 Amed'de Newroz hazırlıkları sürüyor
13:18 Wêranşar'da Newroz ateşi 'Bijî Serok Apo' sloganıyla yakıldı
13:07 Bakırhan'dan İmamoğlu tepkisi: Bu operasyon aynı zamanda bizleredir
13:06 Meslek örgütlerinden İmamoğlu tepkisi: Halk iradesi ayaklar altına alındı
12:55 CHP'liler emniyet önünde: Bu bir darbedir
12:53 Kılıçdaroğlu İstanbul’a gidiyor
12:44 Gardiyanlar tutsağın kolunu kırdı!
12:18 Şengal’de Irak ordusunun saldırısıyla başlayan gerginlik sürüyor
12:08 Şimşek: Piyasaların sağlıklı işleyişi için gereken her şey yapılıyor
12:05 Şahin Öner'i ezen polise bozma kararının ardından daha düşük ceza
11:57 Wan'da görkemli Newroz: Öcalan'ın çağrısının yanındayız
11:53 Gazeteci Eylem Babayiğit hakkında ceza ve tahliye kararı
11:26 Bahçeli’den İmamoğlu açıklaması: Masumiyet esastır
11:25 HDK'den İmamoğlu tepkisi: Halk iradesine darbedir
11:19 10 merkezde 'özgürlük' Newrozu CANLI
10:59 DEM Parti MYK Amed'de toplanıyor
10:57 Koza'ya verilen 'ÇED gerekli değil' kararı iptal edildi
10:51 İstanbul'un 3 belediye başkanı gözaltında
10:43 İmamoğlu gözaltısı ardından döviz ve altında rekor yükseliş
10:42 Özel’den İmamoğlu’nun gözaltına alınmasına tepki
10:35 Wan'da halk Newroz alanına akıyor
10:32 'Öcalan'ın çağrısına Amed Newrozu'nda yanıt vereceğiz'
10:22 İmamoğlu'na gözaltı sonrası Borsa İstanbul’da sert düşüş
10:13 DBP Eş Genel Başkanları: Halkın iradesini savunmaya devam edeceğiz
10:05 Rozerin Kalkan'ın tahliyesi 11 ay daha ertelendi
10:04 Êlih Öcalan'a özgürlük talebiyle Newroz'u kutlayacak
10:01 Mersin Newrozu'na çağrı
09:56 DEM Parti’den İmamoğlu açıklaması: Yenilginin intikamıdır
09:39 Mazlum Doğan ile aynı dönem tutukluydu: Newroz O'nunla yeni bir anlam buldu
09:38 Savcılık'tan ikinci açıklama: İmamoğlu'nun gözaltısını KCK'ye bağladı
09:38 İmamoğlu gözaltısından sonra sanal medyaya kısıtlama
09:35 Dîlok Baro Başkanı'ndan süreç çağrısı: Anayasa için görev alınmalı
09:34 ‘Çözüm için hukuki düzenleme yapılmalı, tecrit kaldırılmalı’
09:32 Doç. Dr. Demirer: Öcalan'ın çalışma koşullarının sağlanması bir gerekliliktir
Hakan Tahmaz: Suriye mutabakatı sabote girişimi, sürece darbe vurur
09:31 '15 Temmuz'u kim yaptı herkes bilir, eniştesi dahil' paylaşımına beraat
09:30 Tarihçi Aydın: Barış, eşit yurttaşlık temelinde gelir
09:25 8 Mart’ın isyanıyla Newroz’a
09:17 İstanbul'da 4 gün süreyle toplantı ve gösteri yasağı kararı
09:14 Rahşan Demirel’in annesi: Halkın Öcalan’a bağlılığı Newroz ateşini gürleştirecek
09:14 Tarihe iz bırakan Amed Newrozları
09:08 Gazeteci Saymaz hakkında gözaltı kararı
09:03 Licîk'te çatlak faciadan 43 gün önce fark edilmiş
09:00 19 MART 2025 GÜNDEMİ
08:43 DEM Parti Eş Genel Başkanları'ndan İmamoğlu gözaltısına tepki
08:24 Savcılık İmamoğlu için 'suç örgütü lideri' sıfatını kullandı
08:01 Irak ordusu YBŞ aracına saldırdı: 3 yaralı
07:36 Taksim ve Emniyet-Fatih metro istasyonları kapatıldı
07:35 İmamoğlu’ndan ilk paylaşım
07:12 İmamoğlu ile birlikte 100'e yakın kişi gözaltına alındı
18/03/2025
23:47 Ankara Barosu: Diploma iptali hukuka aykırı
23:39 Özgür Özel'den, olağanüstü MYK toplantısı kararı
23:35 Ali Alfatlı yaşamını yitirdi
23:27 Dürzilerin Ruhani Lideri El Hecrî, anayasa taslağını reddetti
23:08 Rusya 30 günlük ateşkesi kabul etti
22:44 Ûrmiye’de on binler Newroz'u kutladı
22:30 Binlerin buluştuğu Newroz’da Öcalan’a özgürlük talebi
22:13 Amed’de her yer Newroz: 21 Mart’ta mesajımızı tüm dünyaya vereceğiz
22:02 Artuklu’da Newroz alanı değişti
21:58 Tarsus’ta binler Newroz halayında
21:33 Ekolojist Koray Türkay tahliye edildi
21:20 Kubat Talabani: Hükümet için nihai taslak oluşturuldu
20:58 Kobanê katliamında yaralanan çocuk hayatını kaybetti
20:37 İmamoğlu: Gayri meşru kararı yargıya taşıyacağız
20:23 DEM Parti’den TMMOB’a ziyaret: Barışı birlikte getirebiliriz
20:00 Aydın'da bir kadın katledildi
19:57 Mart ayı katliamları Mersin'de protesto edildi
19:53 ‘Suriye’deki halkları hedef alan saldırılar bir an önce durdurulsun’
19:46 Reyhan Hacıoğlu’nun görüşü için başvuran gazetecilere ‘sakıncalı’ kararı
19:38 DEM Parti: Diplomanın iptali hukuk gaspıdır
19:11 İmamoğlu ve Özel’den diploma tepkisi: Karar hukuksuzdur
19:03 Eşbaşkanın davasında tanık haber verilmeden dinlenmek istendi
18:50 İmamoğlu'nun avukatı: Diplomanın iptali kararı yok hükmündedir
18:39 Kuzey ve Doğu Suriyeli yurttaşlar: Anayasa taslağını reddediyoruz
18:21 İmamoğlu’nun diploması iptal edildi
18:17 Wan Newroz alanı yarına hazır
18:12 Bakırhan: Öcalan'ın parti kuracağı yönündeki bilgiler gerçeği yansıtmamaktadır
18:01 Mazlûm Ebdî: PYD ile ENKS toplantısı Kürt birliğine dönük bir adımdır
17:46 SOHR: Suriye’de 100 günde 4 bin 711 sivil katledildi
17:10 Önder: Su kaynakları için yasa teklifi hazırladım
17:07 ‘Karacadağ Lav Yolu koruma altına alısın’
16:52 Sosyolog Azad Barış’ın ev ve ofisine baskın
16:50 Ömer Öcalan: Sayın Öcalan barışın önünü açtı
16:33 Licîk davası: Önlem alınsaydı, insanlar hayatını kaybetmeyecekti
16:23 Qoser’de Newroz sonrası yürüyüş
16:07 Riha Newroz'a hazır: Özgürlük ateşini birlikte harlayalım
15:55 Tişrîn Barajı’nın çevresi bombalandı
15:55 Özerk Yönetim: Efrînlilerin dönüşü sağlanmalı
15:43 DEM Parti bileşenlerinden süreç açıklaması: Her türlü sorumluluğu almaya hazırız
15:39 İsrail saldırılarında 4 hükümet yetkilisi yaşamını yitirdi
15:34 Amed’de Newroz: Yağış da coşkuyu dindiremedi
15:27 PYD ve ENKS bir araya geldi
15:04 Keskin Bayındır: Kürtler Öcalan'ın sesini duymak istiyor
15:00 Hatem Özdemir idam tehlikesiyle karşı karşıya
14:56 Silopiya Newrozu: Yeni yaşam manifestosunu sahiplenelim
14:48 Colemêrg Newrozu’nda tarihi çağrıya destek
14:43 Tütün üreticilerinden fiyatlara tepki
14:27 Tutsaklara para gönderme kampanyası devam ediyor
14:10 Gazze saldırısında ölenlerin sayısı 412'ye çıktı
14:07 Cansever Sucu’nun katledilmesine tepki
14:01 DEM Parti TBB’yi ziyaret etti
13:29 Bakırhan'dan Tunç'a yanıt: 'Umut hakkı' vardır ve bir haktır
13:13 Bakırhan: Şimdi pedal çevirme sırası iktidarda, devlettedir
13:10 Agirî'de özgürlük Newroz’u: Bu süreç tek taraflı yürümez
13:05 Halkevleri Genel Başkanı hakkında soruşturma
12:44 Tunç'tan 'Newroz' açıklaması: Talep olursa mektupla ilgili değerlendirme yapılır
12:33 Qoser'de Öcalan posterleri açıldı
12:23 İzmir Newroz'a hazır: 22 Mart'ta Gündoğdu'da olalım
11:51 MKG: Eylem Babayiğit için adliyede olalım
11:51 Eylemdeki yurttaşlar serbest bırakıldı
11:29 7 merkezde Newroz ateşi yakılıyor
11:24 Avukatlardan İmralı başvurusu
11:17 Amed Newroz Tertip Komitesi: Halkları tarihi kutlamaya çağırıyoruz
11:11 Federe Kürdistan Bölgesi'nde 3 günlük Newroz tatili
10:50 Leyla Halid hastaneye kaldırıldı
10:43 Abdullah Öcalan: Süreç Êzidîlerin Rönesansı olacaktır
10:31 Suriye'de 24 saatte 63 kişi katledildi
10:02 Aldar Xelîl: Suriye tek merkezden yönetilemez
09:51 Tersane işçileri eylemi 14'üncü gününde
09:46 Mûş’ta Newroz hazırlıkları tamamlandı
09:44 Basın örgütlerinden Eylem Babayiğit'in duruşmasına çağrı
09:39 Van Cezaevi’nde tutsaklar yere yatırılarak darp edildi
09:22 Meteoroloji'den 27 kent için sarı kodlu uyarı
09:21 Eulalia Reguant: Uluslararası toplum Rojava için harekete geçmeli
09:08 CHP’li Sarı: Adaylık tartışmasına sıkışma partiyi temel sorunlardan uzaklaştırıyor
09:04 Wan'ın görkemli Newrozları
09:02 İzmir’de halklara Newroz çağrısı
09:00 18 MART 2025 GÜNDEMİ
08:45 İsrail’den Gazze’ye saldırı: En az 190 ölü
07:57 Açlık grevindeki yurttaşlar gözaltına alındı
07:48 Gece boyunca Newroz kutlaması
17/03/2025
22:41 Lozan ve Cenevre’de Kobanê için eylem: Saldırılar durdurulsun
22:18 Silopiya’da kadınlardan meşaleli Newroz kutlaması
21:51 Her yer Newroz alanı: 'Bijî Serok Apo' sloganı dinmedi
21:40 ‘Yasadışı bahis’ operasyonu: 21 kişi tutuklandı
21:20 Mazlum Ebdî’den Kobanê açıklaması: Kalıcı ateşkes sağlanmalı
21:00 Murat Karayılan: Devlet bizi doğru anlamalı