İZMİR - Tarımsal üretime zarar veren zirai donun doğa tahribatının sonucu olduğunu söyleyen Çiftçi-Sen Yönetim Kurulu Üyesi Adnan Çobanoğlu, bunun önlenmesi için maden ve enerji yatırımlarının durdurulması gerektiğini söyledi. 

 

Küresel iklim değişikliği, bir yandan mevsim kaymalarını beraberinde getirirken, diğer yandan mevsim normalleri üstünde gelişen ani sıcaklık düşüşleri, tarımsal üretimi olumsuz etkiliyor. Özellikle ilkbahar aylarında meydana gelen ani sıcaklık düşüşleri, zirai donu beraberinde getirerek tarımsal üretimi olumsuz etkiliyor. Avrupa Birliği'nin Copernicus uydu izleme sistemi tarafından yapılan açıklamaya göre, Mart 2025'te Avrupa'da 'en sıcak Mart' olduğunu duyurdu. Küresel ölçekte ise bu ay, tüm zamanların en sıcak ikinci Mart ayı oldu. Küresel ortalama sıcaklık 14,06 dereceye ulaşırken, 1850-1900 arasındaki sanayi öncesi seviyelere kıyasla 1,60 derece daha sıcak oldu.

 

Yine coğrafyamızda da mart ayında sıcaklık kimi yerlerde 30 dereceyi bulurken, son haftalarda bazı bölgelerde gece hava sıcaklığının eksi 14-15'leri görmesi tarım alanlarında ciddi hasar yarattı. Yaşanan zirai don nedeniyle de Dêrsim'de dut, Çorum'da ceviz, Xarpêt'te badem, Karaman'da elma, Ege'de ve Trakya'da üzüm bağları, Malatya'da kayısı, Karadeniz'de fındık, Niğde'de patates, Konya'da erken ekilen şekerpancarı, meyve bahçeleri ve daha bir çok ilde tarla bitkileri, meyveler büyük zarar gördü. 

 

İKLİM KRİZİNİN ROLÜ

 

Zirai donun nedenlerini ve alınabilecek önlemleri konuştuğumuz Çiftçiler Sendikası (Çiftçi-Sen) Yönetim Kurulu Üyesi Adnan Çobanoğlu, zirai donun doğal bir olay gibi görünmesine rağmen iklim krizinin bir sonucu olduğunu vurguladı. İklim krizinin mevsim dışı doğa olaylarını ifade ettiğini anımsatan Çobanoğlu, "Örneğin birçok ormanlık alan madenlere açıldı. Dolayısıyla iklim değişikliğinin önü açılmış oluyor. Gene Ege'de jeotermal enerji santrallerinin (JES) yaratmış olduğu havasal kirlilik atmosferde sera gazı etkisi yapıyor. Karadeniz'de suların üzerine kurulan yoğun miktardaki hidroelektrik santraller (HES) suları hapsediyor. Rüzgar enerji santralleri soğuk havayı alıp götürecek rüzgarlara set oluşturuluyor. Barajların doluluk oranı düşüyor. Sera gazı oluşumu ile yağışların önüne geçildi. Orman yok olursa yağmur bulutları toplanmaz. Ormanlık alanların yağmur yağdırdığını bilim insanları söylemekte. Yani don olayı doğanın kendi ortaya çıkarttığı bir olay gibi görünse de öyle değil. Sermayenin, iktidarın doğayı katletmesi sonucu ortaya çıkıyor. Bu katletmelerin sonucu olarak ekosistem ister istemez kendini şekillendirmek zorunda kalıyor. 1 ay önce hava sıcaklığı 30 derecenin üzerindeyken birden bire 3 dereceye düştü. Bu ister istemez uyanan bitkilerin gelişimini olumsuz etkiledi. Bu nedenle de ciddi zararlar meydana geldi" dedi. 

 

'KAMU ÖNLEM ALMAK İSTEMİYOR'

 

Don olaylarını engelleyecek yatırımlar yapılması gerektiğinin altını çizen Çobanoğlu, "Bunlara dönük önlem alınabilir. Fakat kamu bu yöntemlerin hiçbirisini kendi bütçesi ile yapmak istemiyor. Çiftçiler yapsın istiyor. Çiftçiler tarlasında don tehlikesine karşı ateş yaksın, sulama yapsın istiyor. Ancak bunu tek başına bir çiftçinin yaptığında da bir anlam ifade etmiyor. Bu örgütlü olarak yapılabilirse anlamlı hale geliyor. Çiftçi geçimini sağlayamıyor ki bu yatırımları nasıl yapsın. Kamunun yapması lazım. Bu zararlara karşı hiçbir önlem alınmadığı gibi ciddi miktarda yeni ürün desenleri, iklime dayanıklı ürünler gibi şirketlerin tohumlarını, fidanlarının hakim kılınmaya çalışıldığı bir politika haline getiriliyor. Bu zararlarla birlikte piyasa koşulları çiftçiler açısından çok kötü. İklime uygun diye ifade edilen birçok ürünün kimyasal girdisi daha yüksek. Örneğin geçen yıl birçok çiftçi narenciyeyi sokağa döktüğünü gördük. Sebze yetiştiren üreticilerin eylemlerine tanık olduk" diye konuştu.  

 

'BİRLİKTE DURDURABİLİRİZ'

 

İklim krizine neden olan yatırımları durdurmak gerektiğini ifade eden Çobanoğlu, bunun olmaması durumunda hem üreticinin hem de tüketicinin zarar göreceğini vurguladı. Tüketicilerin yüzde 80'inin gelir durumunun birçok ürünü almaktan uzak olduğunu kaydeden Çobanoğlu, "Limonu 10 liradan satamayan üreticiler marketten 70 liraya alıyor. Bundan para kazanan ise küçük tüccarlar bile değil, artık, büyük şirketler. Buna dur demenin yolu madencilik faaliyetlerine, enerji yatırımlarına dur demekten geçiyor. Yanlış bir izlenim de yaratıyor iktidar ve sermaye. Temiz enerji diye yeni kirli enerjileri aklama çalışıyor. Son çıkartmaya çalıştıkları İklim Yasası da bunu ifade ediyor. Karbon ticaretini şekillendiriyor, yenilenebilir enerjinin teşvik edilmesinden bahsediyor. Bu da daha fazla HES, güneş enerjisi panelleri, JES yapılacağı anlamına geliyor. Eğer mevsime uygun üretim tarzı olmazsa üreticiler üretimden kopacak, tüketici de daha zehirli ve kalitesiz ürün yer hale gelecekler. Önümüzdeki yıllarda şirketlerin gıdayı kontrolde hızlandığı, tüketicilerin gıdaya erişiminin zorlaştığı bir süreç yaşanacak. Buna hep birlikte karşı durabiliriz. Bir günlük market boykotu bile ciddi etki yarattı. Üretim ve tüketimden gelen gücümüzü kullanabilirsek bu sistemi değiştirebilir, iklim krizini durdurabiliriz" şeklinde konuştu. 

 

MA / Tolga Güney