Jinên Êzidî êdî xwedî hêz û birêxistinkirî ne

  • jin
  • 09:01 24 Mijdar 2024
  • |

NAVENDA NÛÇEYAN - Jinên Êzidî yên ku piştî fermana 74’an xwe bi rêxistin kirin, di avakirina jiyaneke nû de pêşengiyê dikin. Endama Komîteya Dîplomasiyê ya TAJÊ’yê Ferîde Şengalî diyar kir ku ji her gel û baweriyan jin di çarçoveya fikra neteweya demokratîk de tên gel hev û jiyaneke nû ava dikin. 

DAIŞ'ê di 8’ê Hezîrana 2014’an de parêzgeha Nînowa ya Iraqê ku navenda wê Mûsil e, bi dest xist û piştre jî di 3'yê Tebaxa 2014'an de êriş bir ser Şengalê. Di van êrişan de gelek Êzidî bi awayeke hovane hatin qetilkirin û ji qirkirineke mezin re derbas bûn. Di van êrişan de nêzî 7 hezar jin û zarok jî hatin revandin. Ji ber êrişan bi sed hezaran Êzidî neçar man koçî Çiyayê Şengalê bikin, gelek kesan di riyan de  jiyana xwe ji dest dan. Li Şengalê ku bi hezaran mirov hatin qetilkirin, bi sed hezaran koçber bûn, jin û zarok li bazarên koleyan hatin firotin. Bi rizgarkirina Şengalê re li lbajar bingeha jiyaneke nû hate avêtin. Bi hezaran Êzidiyên ku vegeriyan Şengalê bi rêya meclis û komunên li ser axa xwe xwe ji nû ve birêxistin kirin. Jinên Êzidî yên ku li dijî êrişan bi berxwedana xwerêveberiyê ya ku pêşxistibûn îro di her qadê de pêşengiya civakê dikin.
 
Bi hezaran jinên Êzidî di destê DAIŞ'ê de ne û li benda rizgarkirinê ne. Her wiha gelek jî di kampên PDK'ê de dimînin û di nav şert û mercên herî zehmet de li berxwe didin. Ferîde Şengalî jî di sala 2014'an de ji ber êrişên DAIŞ'ê ji nêçariya xwe derbasî Bakurê Kurdistanê bû û di kampan de ma. Piştre Şengalî dîsa vegeriya ser axa xwe û ji bo parastina jinên Êzidî û bi rêxistinkirina jinan di nava kar û xebatên jinan de cihê xwe girt. Şengalî niha endama Komîteya Dîplomasiyê ya Tevgera Azadiya Jinên Êzidî (TAJÊ) ye. Şengalî bi minesebeta 25’ê Mijdarê Roja Têkoşîna li Dijî Tundiya Ser Jinê ya Navneteweyî axivî. 
 
BERIYA FERMANÊ JINÊN ÊZIDÎ
 
Ferîde Şengalî, diyar kir ku beriya fermanê jinên Êzidî di bin desthilatdariya mêr û dewletê de dijiyan û li gorî wê jiyana xwe di domandin. Ferîde Şengalî, wiha got: “Beriya fermanê li Şengalê nedihiştin ku jin li malê derbikevin. Digotin,'ew jina ku ji malê dernekeve bi şerefe.’ Gelek êriş li ser jinan hebûn. Hebûna jinan di dorpêçê de bû. Beriya vê fermanê nedihiştin ku jinek siyasetê bike yan jî di nav hêzên leşkeriyê de cih bigire. Di serdema Sedam de jî çend jinên Êzidî di nav siyasetê de hebûn. Ew jî herkesekî henekên xwe pê dikirin. Digotin, 'çawa dibe ku jinek di nav siyasetê de cih digire, divê ku jin ji siyasetê dûr bin, divê ku jin tenê li ser mala xwe bisekinin.' Jin, wiha dihatin naskirin. Digotin, 'divê jinên Êzidî her tim wisa bin.' Ji ber vê hişmendiyê jî gelek êriş li ser hebûna me jinan hebûn. Dora me jinan bi dijminên me ve dagirkirî bû. Jineke Êzidî ji vir heta Mûsilê nedikarî biçe. Vê ferasetê em di nava çar dîwaran de hiştin. Ev jî berhemê vê siyaseta ku dihate meşandin bû.”
 
'JINÊN ÊZIDÎ ŞIYAR BÛN'
 
Ferîde Şengalî, bi lêv kir ku piştî fermanê jinên Êzidî xwe birêxistin kirin û di her qadên civakî de cihê xwe girtin. Ferîde Şengalî detnîşan kir ku piştî fermanê 7 hezar keç û jinên Êzidî ketin destê çeteyên DAIŞ'ê û wiha pê de çû: “Heta niha 74 ferman êzidiyan derbas kirin. Piştî vê fermana dawî em jin ketin nava lêgerînekî de. Piştre em gihiştin wê zanebûnê ku çima em hedef tên girtin. Vê fermana dawî bi xwe re êşeke mezin anî. Lê piştî ku hevalên gerîla bi me ve hatin em ketin merheleyeke nû de û em weke jînên Êzidî hişyar bûn. Me jinên Êzidî xwe bi rêxistin kir. Wexta fermanê jî û piştî fermanê jî me jinên Êzidî berxwedaneke mezin da. Jinên Êzidî ew jiyana ku li wan dihate ferzkirin qebûl nekirin. Ew jin û dayikên ku beriya fermanê ji mala xwe dernediketin bûn siyasetmedarên vê civakê. Ji ber wê jî bi fermana 74'an jiyana me bi giştî guherî. Jin jî nêçar man ku li ber xwe bidin. Piştî ku me fikir û felsefeya birêz Abdullah Ocalan naskirî û ew jinên gerîla ku hatin hawara Şengalê me dîtin, me ji wan tecrûbe girt. Jinên Êzidî çek rakirin bûn hêza parastinê, bûn siyasetmedar tişteke ji vê pîroztir nebû. Ew fikrê ku me ji Êzdatiyê dûr bike ew fikir bi ser neket. Me xwe birêxistin kir. Berxwedana jinên Bakur û Rojava ji bo me bûn mînaka herî mezin. Me tekoşîna ku wan da ji xwe re esas girt."  
 
‘PDK DI KAMPAN DE ÊZDATIYÊ DIDE JIBÎRKIRIN’
 
Bi domdarî Ferîde Şengalî bal kişand li ser jinên Êzidî ku destê DAIŞ'ê û kampên PDK'ê de dimînin û wiha dirêjî da axaftina xwe: “Di kampên PDK'ê de êşa herî mezin ew bû ku jinên Êzidî ji êzdatiyê dûr dihatin xistin. Ji bo vê jî delîl û îspat hene. Êzdatî exleq, felsefe û baweriyek bû. Miroveke ku ji exleqê xwe dûr bikeve ne felsefeya wî heye û ne jî fikir û ramanê wî/wê heye. Şereke taybet li wargehan dihate meşandin. Texrîbeteke geleke mezin li ser me çêkirin. Heta niha jî gelek Êzidî di destê DAIŞ'ê de ne. Vê fermanê tiştên gelek nebaş bi xwe re anîn. Lêbelê heta azadiyê jî bi xwe anî. Jinan xwe di nava agir de afirandin. Çi Êzidî be û çi Şîe be û çi jî ereb be hemû hembêz kirin û bû sedem ku em bi hev re ser xeta azadiyê bimeşin. Ji ber wê îro ew polîtîkayên ku li ser Şengalê didin meşandin jinên Êzidî pêşiya wê digirin. Heke ku em mînak bidin YJŞ 24 seatan keç û jinên Êzidî diparêze. Wexta ku jin xwe perwerde bike û tekoşîna xwe bimeşîne aliyê aborî de jî dikare xwe li ser piyan bigire. Lê pêşiya jinên Êzidî tê girtin. Lê beşeke ji jinên Êzidî hêza wê heye, li ber xwe dide û pirsgirêkên jin hebe çareser dikin. Jinên ku pirsgirêk dijîn jî berê xwe didin me. Ev jî ji me serfiraziye. "
 
'JI HER BAWERIYÊ JIN BI HEVRE TÊDIKOŞIN'
 
Bi domdarî Ferîde Şengalî anî ziman ku li Şengalê ji her nijad û baweriyan jin bi hevre pergala netewa demokratîk didin avakirin û wiha got: “Piştî fikir û felsefeya birêz Abdullah Ocalan di nava civaka me de belav bû, me netewa demokratîk ava kir. Pêşiya ku ev fikir nehatiye avakirin jî zilamên ji baweriyên cuda diçûn cem hev rûdiniştin. Lêbelê jinên ji bawerî û nijadên cuda nediçûn cem hev. Lê piştî fermanê me jinan rêxistina xwe ava kiriye û ev jî netewa demokratîk e. Jinên Ereb û Êzidî di nav de cih digirin. Deriyê TAJÊ ji jinan re vekiriye. Em li ser fikrê netewa demokratîk hatine avakirin. Ew jinên ku hevdû nas nedikirin û ji hev bêpar dijîn îro ji hev hêz digirin û bi hevre çalakiyan li dar dixin û bi hevre dijin. Ev jin bi hevre pirsgirêkên xwe çareser dikin û li ser xetekî dimeşin. Tişta ku herî giring jî li ser tekoşîna azadiya jinê dimeşin. Ev jî ji bo me gelek girîng e. Niha em pêşengiya wê yekê dikin ku tifaqiya jinên Iraqê çêbibe. Hemû netew bikaribin xwe di nava vê pergalê de bihewînin. Îro pergalên serdest dixwazin ku hemû netewan bikin dijminên hev. Em îro li dijî vê têdikoşin."
 
YEKANE XEBATA WAN RIZGARKIRINA JINÊN ÊZIDÎ NE 
 
Ferîde Şengalî, diyar kir ku weke TAJÊ wan di her qadan de meclis û komûnên xwe avakirine û bi lêv kir ku yekane armanca wan ew e ku jinên di kampan de û di destê DAIŞ'ê de rizgar bikin. Ferîde Şengalî, wiha pê de çû: “Di her gundekî de meclisên jin hatine avakirin. Di demên pêş de em ê komûnan jî ava bikin. Em ê kar û xebatên TAJÊ berfirehtir bikin. Çi pirsgirêka jin hebe em dixwazin ku çareser bikin. Çimkî yê ku pirsgirêka jin çareser bike TAJÊ ye. Tundiyeke mezin li ser jinê heye. Jinên ku îro di kampên PDK'ê de dimînin xetereyên mezin li ser wan hene. Êrişên herî zêde jî li ser wan jinan heye. Nikarin derbasî Şengalê bibin, ji qetilkirinê ditirsin. Di kampên PDK'ê de jinên Êzidî hatine kuştin. Lê em ji wan jinan re dibêjin bila bên vegerin Şengalê. Em ê bi hevre alîkariya hev bikin û wê tundiya li ser wan xelas bikin. 
 
Niha di pêşiya me de du tişt hene. Yek ji wan xelaskirina jinên di kampên PDK'ê de ne û ya duduyan jî jinên ku destê DAIŞ'ê de. Em niha li ser herdû aliyan dixebitin ku van jinan dîsa bînin li ser fikrê êzdatiyê. Ji xwe ew jinên ku tên rizgarkirin jî hemû bi saya YPG, YJŞ û HSD tên rizgarkirin. Herî dawî 2 keç hatin rizgarkirin. Yek ji van li Filîstinê û yek jî li Tirkiyeyê dihate dîlgirtin. Dema ku PDK li ser mijarê daxuyanî dide jî dibêje, ‘ev ji destê DAIŞ'ê hatiye rizgarkirin.’ Nabêje ku li Tirkiyeyê bû. Bi sedan keçên Êzidî ku destê DAIŞ'ê de ne li Tirkiyeyê ne. DAIŞ li Tirkiyeyê û endamên wan in. Jinên ku rizgar dibin jî nahêlin ku ev jin derbasî Şengalê bibin derbasî Ewropayê dikin. Nahêlin ku delîlê fermanê hebe. Vê polîtîkayê jî didin meşandin.” 
 
'EM Ê BI FIKRÊN OCALAN TÊBIKOŞIN'
 
Ferîde Şengalî destnîşanî tekoşîna ku bê dayin kir û got ku her jinen divê ku bi zanistiya jin tevbigere û têbikoşe. Ferîde Şengalî, axaftina xwe wiha qedand: “Weke jinên Êzidî heke ku em fikrekî ava nekin û bi hevre netêkoşin em ê nekarin xwe biparêzin. Ji ber ku siyaseteke gelek xerab li ser Şengalê heye. Heke ku di nava vî şerî de em tekoşîna xwe mezin nekin em ê nekarîn bimînin. Tişta herî girîng ew e ku em xaka xwe biparêzin. Ew jinên Êzidî ku bi lehengiya xwe û pakrewaniya xwe hatine naskirin em ê roja me ya îro de jî em ê bi fikrê birêz Ocalan têbikoşin. Em ê ji tevahiya jinên cîhanê re bibin mînak û di têkoşîna azadiya jinê de bibin xwedî tecrûbe.”
 
MA  / Zeynep Durgut 
 

Sernavên din

26/11/2024
13:36 DEM Partî ji bo hevdîtina bi Abdullah Ocalan re dê serî li wezaretê bide
13:01 Helbestvan û nivîskar jî hatin binçavkirin
12:45 Bakirhan ji îktîdarê re got: Di hewza vala de soberî nayê kirin
12:42 Bahçelî: Em li bendê ne ku di navbera Îmrali û DEM Partiyê de pêwendî çêbibin
11:36 Parêzerên Abdullah Ocalan ji bo hevdîtinê serlêdan kirin
11:19 AKP-MHP’ê destûr neda di balafiran de xizmeta kurdî were kirin
11:03 MKG’ê bertek nîşanî binçavkirina rojnamegeran da û got: Tavilê berdin
10:15 Hozan Diyar: Heta tecrîda li Îmraliyê bi dawî nebe pêşketineke mayinde nabe
09:40 Ji jinên girtî nameya 25'ê Mijdarê: Têkoşîna li dijî tundiyê bi xweparastinê pêkan e
09:22 Li Amedê berfa ewil a îsal bariya
09:04 Di êrişên Îsraîlê de 12 filistîniyan jiyana xwe ji dest dan
09:04 Franzîska Stîer: Qeyûm parçeyeke ji zilma li ser gelê kurd e
09:03 Li bazaran dema deynkirinê
09:01 Li Gabarê dîmenên nû yên talankirina xwezayê
09:01 ROJEVA 26’Ê MIJDARA 2024’AN
08:48 Li gelek bajaran bi ser malan de hate girtin: Hevşaredar û rojnameger hatin binçavkirin
25/11/2024
22:52 Şaredariya Bajarê Mezin a Amedê pirsgirêka hatçûnê ya 30 salî çareser kir
21:55 Bi hezaran ji ji Karakoyê bang kirin: Em jiyanê dixwazin
21:49 Li Amedê meşa girseyî: Jin, jiyan, azadî olan da
21:46 Li Mexmûrê meşa 25'ê Mijdarê
17:00 Li Bakur û Rojhilatê Sûriyeyê çalakiyên 25’ê Mijdarê
16:40 Jin li dijî tundiya mêr-dewletê daketin qadan
16:29 Rêxistinên Elewiyan li Dêrsimê bang kirin: Em qeyûmê xespkar qebûl nakin
15:04 Li kampusa zanîngehê pankarta bi 3 zimanan pankarta 'Jin jiyan azadî' vekirin
14:59 Tifaqa Dêrsimê ji bo piştevaniyê çû serdana Sarigul
14:39 Di meşa 25’ê Mijdarê ya li Êlihê de hêrsa li dijî qeyûm
14:30 'Tundî herî zêde li girtîgehan tê kirin'
13:54 Li Mêrdînê liv û tevgera leşkerî: Koçer ji herêmê tên derxistin
13:47 Nifûsa Iraqê hat eşkerekirin
13:47 Cenazeyê zarokê winda bûbû di Çemê Zê de hate dîtin
13:46 ÎHD’ê ji bo Hatîce Onaran banga tehliyeyê kir
13:33 Li Wanê meşa 25’ê Mijdarê: Dê jinên li ber xwe didin bi ser kevin
13:24 Hedefa ewil a qeyûman kurdî û navendên jinan bûn
12:59 Rapora ÎHD’ê: Di salekê de li bakurê Kurdistanê herî kêm 114 jin hatin qetilkirin
12:52 Hêzên rejîmê kolbereke jin qetil kirin
12:45 TJA: Hûn dê dengê me yê Jin, jiyan, azadî li Taksîmê bibihîsin
12:41 Li Dîlokê jinek hate qetilkirin
12:15 Peyama MKG’ê ya 25’ê Mijdarê: Em ê têkoşînê mezintir bikin
12:00 Levent Tuzel: Ji bo çareseriyê divê makezagon bê sererastkirin
11:32 Polîsan derb kirin û dozgeriyê derheqê wan de lêpirsîn vekir
11:19 Îtîraza rojnamegerê cezayê muebbetê lê hate birîn red kirin
11:04 Çeteleya tundiyê ya JINNEWS’ê: Di 10 mehan de 316 jin hatin qetilkirin
10:56 Zilamên li dijî tundiyê çalakî li dar xistin: Heta jin azad nebe civak jî azad nabe
10:37 Bi hinceta ‘bifikar e’ pirtûka wî bi xwe nivîsandî nedanê
10:21 Ji bo kampanyaya pereşandina ji girtiyan re bang kirin
10:09 Li Mêrdînê rengên payîzê
10:09 Li Qoserê ji ber barîna zêde malek tebiqî: 2 kes birîndar bûn
10:08 Bi boneya 25’ê Mijdarê 9 saziyên jinan hatin vekirin
09:00 ROJEVA 25’Ê MIJDARA 2024’AN
09:00 Ji bo bajarên Bakur hişyariya barînan hate kirin
08:59 Li Dêrsimê berf bariya
08:38 Bîrsen Orhan: Em ê dev ji vegotina heqîqetê bernedin
08:29 Rojnameya Xwebûnê bi manşeta ‘Heta Hetayê Jin Jiyan Azadî’ derket
24/11/2024
16:46 Ma Musicê li Stenbolê şaxa xwe vekir
16:08 Hevşaredar Bîrsen Orhan sewqî edliyeyê hate kirin
15:59 Jinan li qadan got: Jin, jiyan, azadî
15:21 Qeyûm li gelek bajaran hatin protestokirin
14:17 Ozel: Meseleya esasî ya qeyûman, cezakirina gel e
14:07 ‘Nêzikatiya pratîk a îktîdarê, qeyûm e’
14:06 Zilaman li dijî qedexeyê dirûşma 'Jin jiyan azadî' berz kirin
13:34 Li Şirnex û Erziromê xespkirina îradeyê hate protestokirin
13:16 Tulay Hatîmogûllari: Me serî li ber rejîma faşîst netewand û dê netewînin
12:56 Jin li dijî xespkirina îradeyê meşiyan: Yên li ber xwe didin dê bi ser kevin
12:33 AYM’ê ji bo guhdarîkirina hevdîtina girtiyan biryara binpêkirinê da
12:30 Hîzbullahê êrişî Îsraîlê kir
12:30 NADA: Çareserî azadiya jinê ye
12:04 Kovara Jinê bi manşeta ‘Xweparastin û berxwedan’ derket
11:55 Halîde Turkoglû: Qedexekirina ‘Jin, jiyan, azadî’ nîşaneya tirsa wan e
10:59 Li Afyonê di qezayê de 30 kes birîndar bûn
10:58 Hevşaredara Dêrsimê Bîrsen Orhan ji bo îfadeyê çû emniyetê
10:45 Sewalvan li şûna îthalatê piştgiriyê dixwazin
10:17 Berteka li dijî qeyûm: Dê neviyên Seyîd Riza serî netewînin
10:05 Mukaddes Erdogdu Çelîk: Ji bilî Konfederalîzma Demokratîk tu çareserî nînin
09:20 Gunduz ê 31 sal in girtî ye ji doza ‘heqaret li serokkomar kiriye’ beraet bû
09:02 Dr. Achkar: Li Lubnanê hewcehî bi têkoşîna jinan a rêxistinkirî heye
09:01 Jinên Êzidî êdî xwedî hêz û birêxistinkirî ne
09:00 ROJEVA 24’Ê MIJDARA 2024’AN
08:36 Hevşaredara Dêrsimê Bîrsen Orhan bi şertê hefsa malê hate berdan
23/11/2024
20:49 Dirûşma ‘Jin jiyan azadî’ li ser Pira Deh Derî olan da
20:44 Walîtiya Amedê dirûşma ‘Jiyan jiyan azadî’ qedexe kir!
16:51 Li gelek bajaran protestkirina qeyûman: Em ê serî netewînin
16:44 Li Cizîrê di meşa 25'ê Mijdarê de tecrîd hat protestokirin
15:59 Li Êlihê qeyûm hat protestokirin: Em biryara ku vîna gel tune dihesibîne nas nakin
14:45 Çalakiyên 25'ê Mijdarê: Em ê têkoşîna azadiyê bilind bikin
13:42 Dayikên Şemiyê: Em ê dest ji daxwaza xwe ya ji bo edaletê bernedin
13:37 Li Wanê JINKART hat belavkirin
13:09 Çîrokên kesên kiryarên wan nehatî eşkerekirin
13:06 Cenazeyê Mîne Sevjînê hat definkirin
13:00 Kujerê Leyla Urenê hat girtin
11:35 Parêzer Bîlmez: Dema azadiya Abdullah Ocalan hatiye
10:29 Qeyûm Şaredariya Dêrsimê veguherand qereqolê
10:23 Alî Orek piştî 31 rojan li Hezexê hat definkirin
09:04 Hayko Bagdat: Divê her kes ji bo aştiyê berpirsiyariya xwe bi cih bîne
09:03 MA Musîc wê li Stenbolê Egîdê Cimo Ma veke
09:01 ROJEVA 23'YÊ MIJDARA 2024'AN
22/11/2024
22:11 DEM Partî: Qeyûm ferzkirineke teslîmiyetê ya pûç e
20:13 Qeyûm tayinînî şaredariyên Pulur û Dêrsimê hatin kirin
18:42 Cezayê kujerê Şerzan Kûrt hat kêmkirin!
18:37 OHD: Astengkirina berdanê ji bo girtiyên siyasî veguheriye pergala îşkenceyê
18:25 Çalakiyên 25'ê Mijdarê: Em ê bi hev re tundiyê rawestînin