Akademîsyen Çîçek: Meseleya Kurd meseleya gel e

img
AMED - Akademîsyen Cûma Çîçek anî ziman ku ji bo aştiyê divê civak were qanehkirin û got: “Li gorî min hem nexşerêya dewletê hem jî ya Abdullah Ocalan pir zelal e. Meseleya Kurd ne tenê meseleya PKK’ê ye, meseleyeke gel e.” 
 
Platforma Parastina Bajar û Piştevaniyê ya Amedê li Navenda Kongreyê ya ÇandAmedê komxebata “Ji bo çareseriya meseleya Kurd hevdîtina civaka sivîl” li dar xist. Komxebat, bi beşdariya nûnerên rêxistinên civaka sivîl û serokên baroyên herêmê hat lidarxistin. Serokê Baroya Amedê Abdulkadîr Guleç di serî de axivî. Guleç, ji ewil kesên di Komkujiya Helebceyê de hatin qetilkirin bi bîr anî û komkujî şermezar kir. Guleç, anî ziman ku di çarçoveya pêvajoya çareseriya pirsgirêka Kurd de li Enqereyê bi partiyên siyasî re û li Amedê jî bi partiyên Kurdistanî re hevdîtin kirine û ev hevdîtin erênî derbas bûne. 
 
Akademîsyen Cûma Çîçek jî di komxebatê de mijara “Rola rêxistinên civaka sivîl” pêşkeş kir. Çîçek, anî ziman ku pêvajoyên aştiyê ji gelek astan û piraktor in û wiha got: “Aştî nayê wateya rawestîna pevçûnan. Mimkin nîne di demekî kin de û bilezûbez pêş bikeve. Pêvajoyeke dirêj û tevlihev e. Pêvajoyeke demdirêj ê veguherîna civakê ye. Aştî, ne tenê girêdayî kiriyarên aliyên li dijî hev şer dikin e. Bi tena serê xwe karekî siyasî nîne. Nêzî 50 hezar kesan jiyana xwe ji dest dane. Raste rast zêdetirî 250 hezar kesan pêvajoyên girtîgehan, sirgun, koçberî jiyane. Di halê hazir de nêzî 3 milyon kes ji ber vê pêvajoyê êşiyaye. Anku mimkin nîne mesele tenê bi pêvajoyên siyasî çareser bibe.” 
 
Çîçek, got ku aştî tenê li ser kaxizê pêk nayê û heke nifşên piştre xwe weke hemwelatiyên wekhev bibînin dikare çêbibe. Çîçek, bi domdarî wiha bal kişand ser rola civaka sivîl a di pêvajoya aştiyê de: “Yek ji van parastin e. Li dijî hêz û xwediyên îktîdarê maf û hiqûqa civakê diparêze. Di hinek hevkêşeyan de divê ew bi xwe sivîlan biparêzin û bibin mertalên zindî. Hewl dide bike ku civak bi hev re bijî ji hêla aştî, maf û hiqûqê ve veguhere. Ya sêyemîn jî di navbera wan de pêwendiyan datîne. Di navbera aliyên li qadên şer bûne dijberên hev, pêwendiyan pêş dixe. Avakirina civakê û yekparebûna wan pêk tîne. Ya çaremîn jî di navbera dewlet û welatiyan de navbeynkariyê dike.” 
 
'CIVAKA SIVÎL NE DIYARKER, BANDORKER E’ 
 
Bi domdarî Çîçek têkildarî erk û berpirsyartiyên civaka sivîl jî wiha got: “Alîkariya mirovî, şopandina peymanê, pêvajoya derbasbûnê, rewakirina aştiyê, piştgirî û berfirehkirina wê dikare bên rêzkirin. Civaka sivîl, di pêvajoyên şer û çareseriyê de diyarker nînin lê bandorker in. Bala wê li ser qadeke berfireh û aktoran e. Divê civaka sivîl ji daxwazên aktorên navendî zêdetir, bala xwe bide ser qadên nehatine ferqkirin û nehatine dîtin.” 
 
'LI TIRKIYEYÊ REJÎMEKE HÎBRÎT AVA BÛ’
 
Çîçek, ji bo guherîna rejîma ya di nava 10 salan de li Tirkiyeyê çêbûyî got “rejîmeke hîbrît ava bû” û wiha pê de çû: “Li Tirkiyeyê qada siyasî teng bûye. Hikûmet bi xwe rêxistinên civaka sivîl ava dike, rêxistinên girseyî xwe ji qadan vekişandine, akademî hatiye bêdengkirin û medya aştiyê esas nagire. Em di serdemeke ku rêxistinên pîşeyî qelsbûyîn de ne. Hikûmeta navendî li her derê ye. Li Tirkiyeyê di her qadê de getto çêbûne.” 
 
'ROJEKE ŞÎNÊ YA KOMÎ DIBE KU GIRÎNG BE’ 
 
Çîçek, destnîşan kir ku di demekê ku hemû windahî û tecrubeyên Kurdan li ser “terorê” tên pênasekirin de kes nikare şîna xwe jî bigire û ev tişt anî ziman: “27’ê Sibatê dikare bibe roja şîngirtinê ya ji bo temamiya windahiyên me.  Divê pêvajoyeke ku rûmeta Kurdan tê parastin were meşandin. Di mijara mafên sereke yên Kurdan de hêj jî nediyarî heye. Pêdivî bi xeteke têkoşîna ya nû û siyasî heye. Divê ev meseleye ji aştiya negatîf veguhere aştiya pozîtîf. Divê aştiyeke polîtîk, aborî hebe. Bi sedan sala ye Kurd windahiyeke mezin a aborî dijîn. Ji bo aştiyê, qanehkirina civakê gelek girîng e. Bangekî ji bo şîna komî ku hemû şînên Tirkiyeyê bike yek dibe ku ji bo vê pêvajoyê girîng be.” 
 
PÊVAJOYÊN PÊŞKETINA MESELEYA KURD VEGOT 
 
Rojnameger Handan Coşkun jî di komxebatê de mijara “Ji berê heta niha lêgerînên ji bo çareseriya meseleya Kurd” pêşkeş kir. Handan Coşkun, Zindana Hejmar 5 a Amedê weke diyardeyeke girîng a veguherîna pirsgirêka Kurd a ser zemîna tundiyê nirxand û îşkenceyên li wir hatine kirin bi bîr xist. Her wiha Handan Coşkun, qala binçavkirin, tunekirina rêxistinên Kurdan ên di serdema 12’ê Îlonê de li Bakur xebat dimeşandin, pêvajoya avakirina PKK’ê û tiştên li Kurdistanê qewimîn vegot. 
 
Handan Coşkun, diyar kir ku ew di salvegera Komkujiya Helebceyê de hewl didin li ser aştiyê biaxivin û mînakên tundiyê yên di salên 1990'an de li dijî tundiya dewletê pêş ketin û geşedanên neçareseriya pirsgirêka Kurd xweyî dikir rêz kir. 
 
'GIRÎNG E KU AŞTÎ BÊ CIVAKÎKIRIN’
 
Handan Coşkun, got ku hewceye kesên di pêvajoya pevçûnan de zirar gihiştiye tenzîm bibin û ev tişt anî ziman: “Li her devera Kurdistanê gorên komî hene. Cenazeyên hêj nehatine dîtin hene. Ji bo qonaxa şîngirtinê bitendurist pêş bikeve, divê malbat bikarin cenazeyên zarokên xwe defin bikin. Heta ku ew cenaze neyên anîn dê ev pêvajoya travmatîk her ibdome. Dîroka Kurdistanê dîroka komkujiyan e. Girîng e ku aştî civakî bibe. Girîng e ku faîl bên darizandin û edalet bê cîbicîkirin. Hewceye xebatên hafizeyê bên kirin û jin tev li pêvajoyê bibin. Barê şer jin û zarok dikişînin. Divê di pêvajoyên aştiyê de ev hevsengî bi hev re bên destgirtin.” 
 
Piştre jî komxebat bi pirs û bersivan domiya. Beşdarekî bal kişand ser hewldanên Rêberê Gelê Kurd Abdullah Ocalan ên ji ber ê ji bo aştiyê û got ku dewletê tu bersiv nedaye van hewldanan. Cûma Çîçek jî li ser vê yekê wiha got: “Ji berê ve hem îktîdar hem jî muxalefetê siyaseta xwe li ser dijminatiya Kurdan kirin. Siyaseta li ser aştiya bi Kurdan re girîng e. Partîkên ku li Tirkiyeyê aliyan tînin gel hev kêm in. Rêxistinên partîzaniyê nakin, baro û odeyên pîşeyî dikarin bibin navbeynkar. Heke hevrûbûn û efûkikrin çêbibe, dikare aştiyeke adaletê bê cîbicîkirin.” 
 
Têkildarî yekparebûna dewlet û civakê jî Çîçek wiha got: “Banga Abdullah Ocalan bangekî rasyonel e. Tê wateya sivîlbûnê. Mezinbûna li gel Tirkiyeyê esas digire. Gelo dewlet ji bo vê amade ye? Kurd amade ne lê dewlet dê gavan biavêje? Li gorî min dewletê jî hindik jî be qadek vekiriye. Her avakirinek, di heman demê de hilweşandineke. Firsendeke girîng heye. Heke Kurd vê firsendê baş bi kar bînin dê bigihijin mafên xwe. Pêvajoyek li holê heye. Li gorî min nexşerêya dewletê û ya Abdullah Ocalan elek zelal e. Plansaziyek heye û naxwazin bi raya giştî re parve bikin. Li gorî min ji ber pêvajoya qanehkirina civakê ev bername bi civakê re nayê parvekirin. Meseleya Kurd ne tenê meseleya PKK’ê ye, meseleya gel e. Heke dewlet nexwaze jî divê em bêhtir li ser meseleya mafên Kurdan biaxivin.” 
 
Komxebat, bi nêrîn û pêşniyarên nûnerên rêxistinên civaka sivîl domiya.
 

Sernavên din

16/03/2025
17:24 Klîba strana ‘Newroza Azadî’ hate weşandin
16:23 Îmamoglû: Divê pirsgirêka Kurd li ser zemîna Meclisê bê çareserkirin
16:14 Bîranîna Komkujiya Helebceyê: Em ji bîr nakin û nadin jibîrkirin
16:13 Akademîsyen Çîçek: Meseleya Kurd meseleya gel e
14:57 Bayindir: Ji bo aştiyeke birûmet divê deriyên girtîgehan bên vekirin
14:29 Bakirhan: Bi bangê re meşa me ya demokratîk dest pê kir
13:30 DEM Partî çû serdana DÎSK’ê
12:35 Li Helebceyê merasîma bîranînê dest pê kir
12:00 Di teqîna li Laziqiyê de 16 kesan jiyana xwe ji dest dan
11:54 Li bakurê Makedonyayê herî kêm 50 kes di şewatê de mirin
11:50 Cemîl Bayik: Serkeftina banga Rêber Apo girêdayî gavên Tirkiyeyê ye
11:17 HSD: Êrişên ser herêmê zêde bûn
11:15 Peyama Îmraliyê xwend: Elewî di dilê vê pêvajoyê de ne
10:59 DBP: Divê Komkujiya Helebceyê wek sûcê li dijî mirovahiyê bê qebûlkirin
10:18 Daxwaza Newrozê: Em dixwazin Abdullah Ocalan di Newrozê de biaxive
10:14 Şahidên Newroza 1992’yan a Nisêbînê: Em deyndarên şehîdên xwe ne
10:12 Beşdarên civînên gel: Divê êdî dewlet gav biavêje
09:39 Rojnamegerên girtî rastî binpêkirinên mafan tên
09:38 Kovara Jinê bi manşeta ‘Jin ber bi azadiyê ve dimeşin’ derket
09:37 Ji DAD Û DÎK’ê banga Newrozê: Em bi hev re Newroza xwe pîroz bikin
09:24 Welatiyê Elewî yê li Sûriyeyê dijî: Em parastineke navneteweyî dixwazin
09:09 Bernameya Newroza Stenbolê diyar bû
09:00 Newroz wê li zêdeyî 100 navendên Ewropayê bê pîrozkirin
09:00 ROJEVA 16’Ê ADARA 2025’AN
08:53 Li Rihayê amadekariyên Newrozê
15/03/2025
16:43 Konferansa 'Rojhilata Navîn û Aştiyê’ hat lidarxistin
16:25 Tevî nexweşiya giran jî nayên berdan!
16:21 DEM Partiyê bi rojeva ‘bangawaziyê'serdana DÎSK’ê kir
15:21 Xizmên windayan: Divê dewlet lêborînê bixwaze
15:07 Li Qada Galatasarayê lı aqûbeta Erîştî hat pirsîn
14:54 Di pîrozbahiyên Newrozê de bang li desthilatê kirin: Gav bavêje
14:17 Li Serhedê agirê Newrozê hat vêxistin: Berpirsiyariya banga dîrokî li ser milê me hemûyan e
13:49 Li Sûriyê di 24 saetan de 33 kes hatin kuştin
13:00 Tevî biryara agirbestê jî êriş didomin
12:37 Sîrîn tê bombebarankirin
12:34 Li 10 navendan pîrozbahiya Newrozê
09:45 Bi Newrozê re kar û barê terziyan jî zêde bû
09:12 Alimê olî Enver Emîrkûlû: Divê dewlet erka xwe pêk bîne
09:09 Krîza aborî ya li Îranê bandor li danûstendina cejnê jî kir
09:07 Bi tena serê xwe Newrozê pîroz dike: Ez ê îsal ji bo aştiyê pêbixim
09:07 Akademîsyen Yasemîn Ozgun: Neavêtina gavan fikaran zêde dike
09:02 ROJEVA 15'Ê ADARA 2025'AN
14/03/2025
16:38 SOHR: Li Sûriyeyê di 24 saetan de 110 kes hatin qetilkirin
15:16 Meclisa Jinan a DEM Partiyê çû serdana Partiya Saadetê
15:05 Ji bo Newrozên li Edene û Mêrsînê banga tevlibûnê hat kirin
14:17 TJA: Dayika Sakîne dê di têkoşîna me de bijî
14:06 MSD: Em danezana destûra bingehîn a hikûmeta demkî red dikin
13:55 Di doza Dayikên Aştiyê de biryara beraetê hat dayin
13:33 Li Curnê Reş agirê Newrozê hat hilkirin: Em ê siyaseta demokratîk mezin bikin
13:20 HSD’ê bîlançoya êrişên dawî aşkera kir
13:10 ÎSÎG: Her sal 60-70 zarok dema dixebitin jiyana xwe ji dest didin
13:09 Serlêdana li dijî astengkirina berdana Mehmet Saît Yildirim hat redkirin
12:55 Zozanên Hozanê bi helîkopteran hate bombebarankirin
12:44 Newroza warê Mazlûm Dogan: Divê Ocalan azad bibe
12:12 Dayika Aştiyê Sakîne Arat bi girseyî hat oxirkirin
12:04 85 Xelatgirên Nobelê ji bo Nêrgiz Mihemedî bang kirin
11:15 Ciwanê ji qeyûm re got ‘diz’ hate binçavkirin
10:44 Malbata Abdullah Ocalan ji bo hevdîtinê serlêdan kir
09:48 Bi ser qedexeya Şirnexê re 9 sal derbas bûn: Hêj jî birîn nehatine dermankirin
09:47 Ji salên 90’î vir ve tevlî Newrozan dibe
09:38 Ji salên 90'î û vir ve pîrozbahiyên Newrozê
09:27 Di pîrozbahiya Newrozê de dirûşma ‘Bijî Serok Apo’
09:27 Cemîl Bayik: Ji bo kongre bicive divê şert û merc ava bibin
09:01 Endamê Konseya Navendî ya TTB'ê Demîr: Pêşî divê girtiyên nexweş bên berdan
09:00 ROJEVA 14’Ê ADARA 2025’AN
13/03/2025
17:11 Rahşan Demîrel li ser gora xwe hat bibîranîn
16:26 Li Îzmîrê agirê Newrozê li Kadîfekaleyê hat vêxistin
16:12 Platforma DGD’ê: Ji bo çareseriyê em ê berpirsyartiyê li xwe bigirin
16:08 Di Newroza Xelfetiyê de tekane daxwazek hebû: Bila Ocalan azad bibe
16:02 Ji bo Newroza Cizîrê bang hate kirin
15:44 Tevî agirbestê jî di 2 rojan de 715 êriş hatin kirin
15:33 DEM Partî bi rojeva ‘bangê’ çû serdana ÎHD’ê
15:30 Meclisa Jinan a DEM Partiyê bi şandeya EMEP’ê re hevdîtin kir
15:15 Rapora girtîgehan: Binpêkirinên mafan bi awayekî sîstematîk tên kirin
15:03 Bakirhan: Gelo hûn ê şert û mercên azad ên xebatê yên Ocalan kengî ava bikin?
14:12 Dayika Aştiyê Sakîne Arat dê sibe li Amedê bê definkirin
13:25 Sînorê birçîtiyê derket 22 hezaran û yê xizaniyê jî derket 79 hezaran
13:20 Wezareta Parastinê têkildarî ‘peymana Sûriyeyê’ daxuyanî da
13:19 SOHR: Di nava 24 saetan de 177 kes hatin qetilkirin
12:34 Parêzerên Abdullah Ocalan ji bo biçin Îmraliyê serlêdan kirin
11:57 Newroza Xelfetiyê: Ev agir heta Kurd azad dibin dê her geş be
11:49 Dayika Aştiyê Sakîne Arat jiyana xwe ji dest da
10:55 Efrînî amadekariya vegera Çiyayê Kurd dikin
10:49 Kuçukbalaban: Divê bi pakêteke demokrasiya radîkal bersivê bidin banga dîrokî
10:09 Kesê weke ‘bijîşkê salê’ hatibû hilbijartin ji ‘sextekariyê’ hate girtin
09:41 Serokê ABF'ê Aslan: Li Sûriyeyê elewî tên qirkirin
09:40 Piştî qeyûm hate tayînkirin pere hate şandin
09:30 Li Botanê civînên gel: Di nav gel de biryardarî û hêviyeke mezin heye
09:19 Yamanê ku li Romayê 3 mehan bi Ocalan re ma: Rêbertî digoti 'dovê em xwe nû bikin'
09:06 Bav Acar ê ku du keçên wî jiyana xwe ji dest dane: Min êşa du zarokan kişand, bila kesên din nekişînin
09:05 ‘Em ji bo azadiyê agirê Newrozê vêxin û têkoşînê geş bikin'
09:04 Qeyûm ji bo fîlmî bi deh hezaran lîre veqetand lê fîlm li holê nîne!
09:04 Sal bi sal dirûşmên Newrozê
09:03 Serokê Baroya Sêrtê: Divê pêvajo bi hiqûqnasan re di nava ahengekê de be
09:00 Navên hunermendên dê beşdarî Newrozê bibin aşkera bûn
09:00 ROJEVA 13'Ê ADARA 2025'AN
12/03/2025
20:56 Balafirên şer gundekî Sirînê bombebaran kirin
20:53 Kesên di Komkujiya Gaziyê de hatin qetilkirin hatin bibîranîn
16:55 Tehliyeyên girtiyên 30 sal in di girtîgehê de hatin astengkirin
16:50 Danişîna doza Ayşegul A. hate taloqkirin