Şerê navxweyî li Sûriyê di sala 2011an de dest pê kir, bû sedema rûxandina rêjîmê. Di şerê 13 salan de kurd bêyî ku ferq bikin, stratejiya Rêya Sêyem şopandin. Kurdan bi gelên Bakur û Rojhilatê Sûriyeyê re xweserî îlan kirin. Dema ku paradîgmaya azadîxwaz, ekolojîk û demokratîk a jinê ji bo hemû gelên bindest hêviyek peyda kir, rêveberiya Bakur û Rojhilatê Sûriyê ji destpêkê ve bû hedefa Tirkiye û komên ku destekê dide wan. Dema ku DAIŞ û OSO li dijî Rêveberiya Xweser têk çûn, Tirkiye rasterast kete dewrê û bajarên Cerablûs, Bab, Ezaz, Efrîn, Serêkaniyê, Girê Spî dagir kir. Hevdem bi êrîşa HTŞ'ê ya 26'ê Mijdarê ya li dijî Helepê ya ji bo hilweşandina rejîmê, Tirkiye û SMO'ya ku piştgiriya wê dike, li dijî herêmên Rêveberiya Xweser dest bi êrîşan kirin. 

 

Rojnameger Bêrîtan Sarya bi salan e li Bakur û Rojhilatê Sûriyeyê rojnamegeriyê dike bibîrxist ku Rêberê PKK’ê Abdullah Ocalan bi salan li Rojava gel birêxistin û perwerde kir û di sala 2011’an de dema Bihara Ereban de kurdan rêya seyêmin bijartin, xweserî îlan kirin û li hemberî êrîşên çeteyan serkeftinên mezin bidestistin û gihiştin van rojan. 

 

 

Rojnameger Sarya da zanîn ku HTŞ di çarçoveya planeke navneteweyî de pêşve çû û li pişt vê planê Tirkiye, DYA, Îsraîl û Îngilistan hene  wiha axivî: “Peyama serokê MÎT'ê Îbrahîm Kalin ê çû Şamê û Golanî jê re ajokarî kir aşkera ye. Wisa dixuye ku HTŞ dê wek rejîma Baas li dijî Rêveberiya Xweser siyasetê bimeşîne. Ne rast e ku mirov bêje 'Hikûmeta Şamê hilweşiya, her tişt qediya'. Li aliyekê wê bi Rêveberiya Xweser re diyalogê deynin, li aliyê din jî wê hewl bidin xeta xwe ferz bikin.”

 

PLANÊN HTŞ’Ê Û TIRKIYEYÊ

 

Bêrîtan Sarya da zanîn ku rîşên HTŞ’ê yên li ser Helebê û êrîşên Tirkiyeyê yên li ser Rêveberiya Xweser heman plan in û wiha got: “Jixwe dihat zanîn ku HTŞ wê êrîşî Helebê bike. Şerê Îsraîl û HAMASê yê li Gazeyê lez da vê yekê. Hat zanîn ku di 2-3 mehên dawî de plansaziyek di vî warî de hebû. Di meha cotmehê de Fermandarê Hêzên Bejayî yên Tirk Orgeneral Selçûk Bayraktaroglu çûbû bakurê Helebê. Hem bi serokên çeteyên SMO û hem jî bi endamên HTŞ re hevdîtin kir. Ev planeke hevpar e û erêkirina navneteweyî jî heye. Dema ku HTŞ ber bi Şamê ve diçû, planên SMO yên êrîşa li ser Rêveberiya Xweser dihatin plankirin. Lê nedihat payîn ku hêzên wek Rûsya û Îranê bêyî berxwedanekê vekişin. Ji nişka ve çûn û vekişiyan, valahiyek mezin hiştin. Hêzên xweparastinê yên Şehba û Til Rifat ji bo gel bi komkujiyê re rû bi rû nemîne vekişiyan. Li Minbicê jî tiştekî wiha qewimî. Li Minbicê îxanet hat kirin. Tevî lihevkirinan jî amadekariyên êrîşê tên kirin. Agirbest hatiye rawestandin, em difikirin ku danûstandin berdewam dikin. Kobanê ji bo Erdogan bû birînek. Dixwaze dagir bike. Dixwazin kurdan qir bikin. Li her cihê dagirkirî komkujiyên mezin tên kirin.”

 

‘GELÊ MINBICÊ NE RAZÎ NE’

 

Sarya anî ziman ku gelê Minbicê ji çeteyan û Tirkiyeyê aciz in û wiha axivî: “Îşkence berdewam dikin. Çete li Minbicê ne. Gel ji ber van çeteyan gelekî bêzar bûye. Ji me re telefon vedikin. Duh esnafan li seranserê bajêr dikanên xwe venekirin. Mirov tên revandin û qetilkirin. Piraniya Minbicê ereb in. Niha nerehetiyeke mezin heye. Li dijî gel êrîşeke topyekûn heye. Komkujî ne tenê li Minbicê, li cihên elewiyan ên di bin kontrola HTŞ’ê de ne jî tên kirin.” 

 

‘KOBANÊ XETA SOR E’

 

Sarya got ku Kobanê ji bo kurdan wek sembol e û wiha got: “Di sala 2014’an de li Kobanê li dijî êrîşên çeteyên DAIŞ’ê xwîna jin û ciwanan hate rijandin. Li Kobanê parastina jiyana azad dihat wateya parastina Kurdistanê. Ji bo şoreşger û sosyalîstan ji bo parastina pêşeroja xwe li Kobanê pêvajoyek hevpar hate pêşxistin. Ev îro jî pêwîst e. Pêdivî ye ku her dem çalak be. Kobanê xeta sor a kurdan e. Li dijî vîna gel a parastina xwe, Tirkiye êrîşî projeya neteweya demokratîk a ku hêviya gelan e, dike. Li hemberî vê yekê gel xwe bi çek dike û bajarên xwe diparêze. Gel amadekariya şerê gel ê şoreşgerî dike. Li hemberî vê, hêzên herî hov ên serdemê hene. Destûrên wan ên navneteweyî hene. Li dijî vê yekê divê hemû derdorên Rojava bibin yek.” 

 

PLANÊN DAGIRKERIYÊ Û NEO-OSMANÎ

 

Sarya da zanîn ku Tirkiye planên dagirkeriyê yên neo-osmanî dimeşîne û wiha axivî: “Niha trafîka dîplomasiya navneteweyî ya bênavber heye. Fermandarê Giştî yê QSD’ê Mazlûm Ebdî jî diyar kir ku bi navbeynkariya DYA’yê bi Tirkiye û HTŞ’ê re hevdîtinên agirbestê hatin kirin. Ev hevdîtin ji bo ewlekariya gelên li Sûriyeyê û ji bo Sûriyeya Demokratîk tên kirin. Têkiliya Rêveberiya Xweser bi rêveberiya Şamê ya di bin kontrola Esad de hem diyalog û hem jî pevçûn bû. Ev ji bo HTS jî derbas dibe. Ji bo demokratîkbûna Sûriyeyê diyalog tê avakirin, lê li hemberî her cure êrîşan herêm tên parastin. Rêveberiya Xweser bi xeta parastinê hewl dide têkiliyan pêş bixe. Ev xet xeta herî maqûl e. Projeya jiyanî ya ku dê bibe alîkar ji bo demokratîkbûna Sûriyeyê projeya Rêveberiya Xweser e. Li vir faktora Tirkiyeyê heye. Tirkiye dixwaze vê pêvajoyê ji bo polîtîkayên xwe yên neo-osmanî, berfirehtir bi kar bîne. Ji bo tasfiyekirina Rêveberiya Xweser û fetisandina şoreşê çi ji destê wan bê dê bikin. Pêwîst e li dijî vê yekê li ber xwe bidin. Hikûmeta demkî ya niha tenê ji HTŞ’ê pêk tê. Ev hikûmet nikare rêve bibe. Li Sûriyê gelek reng hene. Rêveberiya Xweser li Sûriyê rastiyek e û ev 13 sal in heye. Eger ev yek di nava hikûmeta Sûriyê de nebe, Sûriye demokratîk nabe. Ev ne mimkûn e. Ne tenê Rêveberiya Xweser, divê her kes cihê xwe di nava vê rêveberiyê de bigire. Di vê çarçoveyê de hevdîtin tên kirin. Daxuyaniya dawî ya civîna li Urdunê pêk hat erênî bû, lê êrîşkariya Tirkiyeyê nehat diyarkirin. Ji bo bidawîkirina êrîşan û dîtina çareseriyê îradeyeke xurt pêwîst e. Hêzên navneteweyî yên heyî planên xwe hene. Ew li ser gelê Sûriyê û aramiyê nafikirin. Ya ku wê li vir diyarker be berxwedana gel e.” 

 

MA / Emrullah Acar